SAYUL_AZERBAIJAN
Yusif Mirzabayli
9 Dec 2023
Views 8

"Koreya Təhsil Sistemi”


Cənubi Koreya, müasir dövrümüzdə uğurlu dəyişimlər keçirmiş, innovativ texnologiyalarda böyük nailiyyətlərə imza atmış, müxtəlif sahələrdə isə dünya səviyyəsində olub, beynəlxalq standartlara uyğunlaşmış bir ölkə kimi digər ölkələrdən seçilir. Yuxarda yazılanlara istinadən demək olarki, bütün bu nailiyyətlərin arxasında Cənubi Koreyanın güclü təhsil sistemi dayanır. Cənubi Koreya təhsili, Pisa kimi beynəlxalq akademik qiymətləndirmələrdə ardıcıl olaraq ən yüksək səviyyədədir. Ölkənin bu təhsil sistemi digər ölkələrdən bir çox beynəlxalq tələbələri özünə çəkir. Bəs, Koreyanın müxtəlif sahələrdə əldə etdiyi uğurun özəyində nə var və bütün bu nailiyyətlərin zəminini hazırlayan Cənubi Koreya təhsil sistemi necə formalaşmışdır?


Koreyanın Təhsil Sisteminə və Tarixinə  Ümumi Baxış

    Koreyanın təhsil sisteminin tarixini nəzərdən keçirsək, bunu qeyd edə bilərik ki, C.Koreyanın müasir və güclü təhsil sistemi, onun tarixi və mədəni olaraq inkişafının güzgüdür. Tarixlərə baxacaq olarsaq, 1945 - ci ildə, Yaponiya İmperiyasının Cənubi Koreya üzərindəki 72 illik əsarəti son bulmuş, Koreya öz müstəqilliyini qazanmışdı. Lakin, Yapon İmperiyasının öz hakimiyyəti dövründə(1910-1945 ci illərdə) Cənubi Koreya əhalisini təhsil sistemindən məhdudlaşdırması ölkədəki təhsil sisteminin dağınıq olmasına səbəb olmuşdu. Ölkədəki savadlılıq faizi 78% təşkil edirdi, Lakin ölkədə şagirdlərə bilik öyrədəcək müəllimlər azlıq təşkil edirdi.1949-cu ildə Cənubi Koreyada “Əsas Təhsil Qanunu” imzalandı. Bu qanuna əsasən, Koreyalılar 6 il icbari təhsilə, 3 il qeyri-icbari orta təhsilə və 3 il əlavə olaraq qeyri-icbari ali təhsilə cəlb olundular. 1949 və 1953-cü illər arasında orta və ali təhsil səviyyəsinə cəlb olunan koreyalı şagirdlərin sayında ciddi artım müşahidə olunub. 1969 - cu ildə isə təhsilə ələçatanlığı təmin etmək məqsədi ilə Koreya Höküməti orta məktəbə giriş imtahanını ləğv etdi.

    Bu gün Cənubi Koreya 9 illik icbari təhsil sistemindən ibarət eyni təhsil sistemindən istifadə edir. Şagirdlərin orta məktəbə daxil olmaları isə imtahan nəticəsində hökümət tərəfindən müəyyənləşdirilir. Və əlavə olaraqda, şagirdlərin universitetə daxil olmaları üçün istifadə olunan buraxılış imtahanları da mövcuddur.

    Müasir Koreya təhsilində, başlanğıc mərhələ bağçalardır. Koreyalı uşaqlar 3 yaşlarından etibarən təhsilə cəlb olunaraq bağçalarda təhsil alırlar. 6 yaşı tamam olmuş uşaqlar isə dövlətin təmin etdiyi  icbari ibtidai təhsil məktəblərinə qəbul olurlar. İbtidai təhsilləri 6 il davam etdikdən sonra isə şagirdlərə 3 illik əsas məktəblərdə təhsil alma şəraiti yaradılır. Bu məktəbləridə başa vuran şagirdlər orta təhsil alma hüququna malik olurlar. Orta məktəblər 3 il müddətində növcə orta, peşə və ixtisaslaşmış olaraq 3 qrupa ayrılır. Lakin orta məktəblərdəki təhsil xərcləri şagirdlər tərəfindən qarşılanır.Orta məktəb şagirdləri gündə təxminən 16 saatını məktəbə və məktəb ilə bağlı fəaliyyətlərinə sərf edirlər. Onlar hagwons adında məktəbdən sonra proqrama qatılırlar və Cənubi Koreyada onların sayı 100.000-dən çoxdur. Şagirdlər 2005 ci ildən əvvəl bazar ertəsindən şənbəyə qədər məktəbə gedirdilər, lakin 2012-ci ildən etibarən Cənubi Koreyada tələbələr bazar ertəsindən cümə gününə kimi məktəbə getməyə başladılar.

   Cənubi Koreyadakı hər bir tələbənin Kollec Qabiliyyət Testindən (CSAT) keçməyi müvəqqətidir. Həmin gün digər balaca şagirdlər imtahan vermək üçün məktəblərinə daxil olmuş tələbələrini alqışlayaraq onlara dəstək olurlar. Hökümət, bu tələbələrin diqqətini yayındaracaq heç bir şeyin olmasını istəmədiyindən bu müddət ərzindəki təyyarə uçuşlarının ləğv olunmasını tapşırmışdır.


Müəllimlər

1980-ci illərdə, baxmayaraq ki, ibtidai məktəb və ali məktəb müəllimi olmaq Koreyalılar arasında böyük nüfuza sahib idi, müəllimlər daha çox işləyir, lakin onlara az maaş verilirdi. Lakin şəhər məktəbindəki ali məktəb müəllimlərinə, şagirdlərin valideynləri tərəfindən, onların uşaqlarına göstərdikləri qayğıdan ötrü hədiyyələr verirdilər. Lakin dərs saatlar çox uzun idi və sinif otaqlarındakı şagirdlərin sayı çox idi (təxminən 50 ilə 60 arası).

Müəllim təhsil qanunları müəllimlərin şəxsiyyətlərini, xüsusiyyətlərini və təhsil bacarıqlarını inkişaf etdirmək üçün mərkəzləşdirilmişdir. Əsas məktəb və orta məktəb təhsili haqqında qanuna əsasən, müəllimlər əsasında müəllimlər (1 və 2-ci dərəcə), köməkçi müəllimlər, peşəkar məsləhətçilər, kitabxana işçiləri, təlim müəllimləri və sağlamlıq müəllimləri (1 və 2-ci siniflər) olaraq sinifləndirilir.

Cənubi Koreyadakı dövlət təhsil sistemində bütün səviyyələr üçün müəllimlər vardır, ibtidai sinifdən ali məktəb müəllimlərinə qədər. Bu müəllimlər milli kurikulumu izləməklə və hökümətin təyin etdiyi qaydalara əməl etməkdə məsuliyyət daşıyırlar. Hər sinifdə müəllimlər tələb olunan kualifikasiyalar üçün dəyişir, lakin bu kualifikasiyalar əldə etmək üçün hər bir müəllim aləti təcrübə və sertifikatlaşdırma prosesindən keçir.

Müəllim təhsil proqramları təhsilin sahəsində təlim görməyə asılı olaraq dəyişir. İlk məktəb müəllimi olmaq üçün əldə edilir, Milli Təhsil Universitetlərinə qəbul olunmağa nail olmalıdırlar, burada onlar bir bakalavrnı tə pursuit təhsil üçün alır və təlimlər. Milli Təhsil Universitetində təhsil alanlar bu prosesin ilk məktəb müəllimi sertifikatını əldə edirlər.

İlk məktəb müəllimlərinin təhsili və təlimi yalnız Milli Təhsil Universitetlərində mövcuddur. Bu həqiqətdir ki, orta məktəb müəllimləri müxtəlif proqramlarda təhsil və təlim alırlar. Bu proqramlar müəllim kolleksiyaları və ya milli, dövlət və özəl universitetlərin təhsil fakültələri tərəfindən həyata keçirilir. Bir çox universitet üçün müəllimlik karyerasında marağı olan müəllim təhsili kursları təklif olunur. Təhsil İnstitutlarında orta məktəb müəllimləri tərbiyə etməkdə rol oynayırlar. Tələblər tələb olunan kurslar və proqramları başa vurduqdan sonra, rəsmi olaraq dövlət orta məktəbdə təhsil almaq üçün, bu kurs və proqramları uğurla bitirən sertifikatlaşdırılmış şəxslər ictimai təşkilatların fəaliyyətini qeyri-dövlət məktəbləri üçün təşkil edən ictimai tətbiqetmənin sınağından çıxmalıdır.

             



Təhsil Sisteminin Strukturu

Koreyada təhsilin idarə olunma sistemi 2 əsaəs qatdan ibarətdir: Mərkəzi hökümət, prezident, baş nazir, Təhsil üzrə Milli Konsul və Nazirlik. Təhsil nazirliyi, milli səviyyədə təhsil siyasətini həyata keçirir, daxili hökümətlər isə ictimaiyyət üçün zəruriyyət təşkil edən və əhəmiyyətli olan təhsil qanunlarına qərar vermək səlahiyyətini daşıyır.

Təhsil nazirliyi 2013-cü ildən bəri Cənubi Koreyanın təhsilindən səlahiyyət daşıyır. Daha sonra islahatın nəticəsində təhsil nazirliyi insan resurslarının inkişafının bütün sahəsini əhatə etməyə başladı və Cənubi Koreyanın Təhsil naziri, Baş nazirin müavini olaraq təyin edildi.

Mərkəzi hökumətin yerləşdiyi ərazi və idarəetmənin təhsil sahəsində mühüm funksiyalarını yerinə yetirmək üçün Təhsil Nazirliyi, Koreya təhsil sistemini təşkil etmək, tətbiq etmək və nəzarət etmək üçün bir təşkilat kimi fəaliyyət göstərir. Bu orqan, təhsil və akademik siyasi qərarları yaratmağa və tətbiq etməyə məsul tutulur. Həm də orta, orta məktəb və ali təhsil sahələrində təhsil siyasətini təyin etmə və onları həyata keçirmək üçün öhdəliyə sahibdir. Bu bağlamda, Təhsil Nazirliyi, universitet işləri və akademik tədqiqat, peşə təhsili, ali təhsil, məktəb innovasiyaları, milli müfredat, təhsil rifahı, tələbə qəbulu, ömürboyu təhsil və gələcək təhsil sahəsində cari idarəetmənin təhsil siyasətini formalaşdırmaq üçün nailiyyətlər əldə etmək olar. Zamanın müxtəlif təhsil tələbləri, Təhsilin əsas funksiyalarına insan resurslarının inkişafını və elmi-texniki sahənin nəzarətini və inkişafını əlavə edir.



Nəticə

    Koreya təhsil sistemi, uğurlu təhsil strateqiyalarının təhsil motivasiyasını və təhsil alqoritminə dəyişikliklər edərək, daha yüksək səviyyəli nailiyyətlərə çatmaq üçün nailiyyət olduğunu sübut etdi. Bu müstəqil təcrübələr və uğur nümunələri, başqa təhsil sistemləri üçün dəyərlidir və inkişaf etdirmək üçün inkişaf etdiricilər üçün maraqli bir mövzu təşkil edir. Koreya sistemi, müstəqil düşüncə və nailiyyətlərini əldə etmək üçün göstərmək, başqa təhsil sistemləri üçün öyrənmək və nailiyyətləri qurmaq üçün maraqlı bir model təşkil edir. Bu təhsil sistemi modelinə əsaslanaraq, onu qeyd etmək mümkündür ki, əxlaqlı və disiplinli bir cəmiyyətin təməlində güclü təhsil sistemi dayanır

İsmayilova Aysel
9 Dec 2023
Views 10

Koreya mədəniyyətinin əsasları:

Koreya mədəniyyət K-POP , Koreya filmləri, Koreya dramlarına ictimai informasiya vasitələri kimi , Koreya mətbəxi , Hanbok , Hanqıl , Koreya və Koreya xalqının həyat tərzi kimi daxildir.Koreyaya maraq artdıqca Koreya dalğası böyük populyarlıq qazandı. Bu Koreya dalğası kimi xaricdə təqdim olunur və burada Koreyanın ümumi mədəniyyətinə aiddir. Demək olar ki, Koreya mədəniyyəti deyil, Koreya Dalğası kimi təqdim edilən Koreya mədəniyyəti, yalnız Koreya mədəniyyəti admaqdan kənar bir mövzu kimi formalaşdırılır.

Koreya xalqı, sənət sənəti ilə uzun bir tarix boyu inkişaf etmiş mədəniyyətini inkişaf etdirdi. Bir yarımadanın coğrafi xüsusiyyətlərinə görə kontinental, həm də dəniz mədəniyyətini qəbul etmiş və təbii şəraitə uyğunlaşaraq həm orijinal, həm də bəşəriyyətə aid olan bir mədəniyyət formalaşdırılmışdır. Koreya mədəniyyətinin ən böyük hissəsi olan musiqi, incəsənət, ədəbiyyat və rəqs daxil olmaqla bütün sənətlərdə birlikdə yaşayır. Eyni şey yemək, geyim və memarlıq, geyim və yemək kimi sığınacaq da daxil olmaqla müxtəlif həyat tərzinə aiddir.

Koreya köhnə zamanlardan fərqli coğrafi və ekoloji faktorlara görə Yaponiya güclü şimal üslublu mədəniyyətə malik olmuşdur.Müasir dövrdə Yaponiya müstəmləkəçiliyi və Koreya müharibəsi zamanı ciddi maddi təsirlərə məruz qalmış, lakin bəzi ehtiyatlar sabitləşdikdən sonra, köhnə zamanlardan miras qalmış mədəniyyət Koreya Respublikası dövründə tədqiq, bərpa, istifadə edilmişdir. və yeni qurulan müasir mədəniyyət birləşmələri və inkişaf edir. Koreya mədəniyyəti XXI əsrin əvvəllərində tək Uzaq Şərq ətrafında tanınırdısa artıq 10 cu-20 ci dövlət büdcəsi bütün Asiya, həmdə Avropa və Amerikada çox məhşurlaşmışdır. Klassik musiqi ixtisası üzrə təhsil alan gənclərin ictimai yarışlarda çıxışları süpürür, bir çox ədəbi əsərlər xarici dillərə tərcümə edilərək xaricdəki oxucuları valeh edir. Koreyalı rəssamların monoxrom rəsmləri son vaxtlar dünyanın ən diqqətçəkən sənət əsərləri kimi ortaya çıxdı.

K-Pop- 2020-ci ilin avqust ayında BTS-in ingiliscə tək mahnısı 'Dynamite' US Billboard single chart 'Hot 100'də birinci yeri tutduğumuz zaman pik həddində çatır. Bu, 1963-cü ildən bəri ilk dəfədir ki, asiyalı müğənni Hot 100-də birinci, Koreyalı müğənni üçün birincidir. Bu bir çox rekord qırmaqdan çox, Yaponiya, Çin və Cənub-Şərqi Asiya, ABŞ, Cənubi Amerika və Avropada daxil olmaqla bütün dünyaya yayılmış K-Popun populyarlığını əks etdirən nəticədir. . Eyni kontekstdə, YouTube populyarlaşdıqca, Blackpink qadın qrupu kimi K-Pop ulduzlarının musiqi videoları partlayıcı baxışlar gördü.

Arirang Koreya mədəniyyətini təmsil edən xalq mahnısıdır. Bu, tək mahnı deyil, ərazidən fərqli versiyalarda ötürülür. Hal-hazırda 60-a yaxın xalq mahnısı və 3600 mahnı “Arirang” adı ilə ötürülür. Arirang xalqın bir neçə nəsil boyu birgə mahnıdır. Hər kəs yeni sözlər və melodiyalar tapa bildiyi üçün, regional xüsusiyyətlərə uyğun olaraq fərqli versiyalarda ötürülür. Ən məşhur Ariranqlar Qanqvon-doda 'Jeongseon Arirang', Jeollanam-doda 'Jindo Arirang' və Gyeongsangnam-doda 'Milyang Arirang'dır. Melodiya və sözlərdən asılı olaraq fərqli olsa, bütün mahnıların qadın təşkilatları 'Arirang' kimi ifadələr var.Müxtəlif versiyalar kimi, mahnının məzmunu da fərqlidir. Əkinçiliyin çətinliyini sakitləşdirən iş mahnıları, əks cinslər arasında hissləri çatdıran sevgi mahnıları, bolluq arzulayan mahnılar və xoşbəxt anlarda insanlar şad edən əyləncəli mahnıları kimi oxumaq üçün sonsuz vəziyyətlər və dəyişikliklər var. Onların ortaqlarından biri insanların gündəlik həyatlarında hiss edilən sevinc və bəzi duyğularını qeyd edir. Arirangın öz vəziyyətinə uyğun mahnılar yaratmaq və oxumaq xüsusiyyətlərini mədəniyyətinin daha da genişləndirilməsi üçün bir şəkildə kimi xidmət etdi. Bu gün Arirang koreyalıları milli fəaliyyətdə birləşməyə xidmət edir.

Kimçi mədəniyyəti Koreyalılar üçün vacib qış hazırlığı kimi qış boyu yeyiləcək böyük miqdarda kimçi istehsal prosesinə istinad edir. Kimchi Koreyanın təmsil olunan yeməklərindən və yuxarıda göstərilən Koreya yeməklərindən əsas garnitür kimi görünür. Buna görə də, kimçinin Koreyalılar üçün ən vacib qış fəaliyyətini söyləmək olar.Bunlarla yanaşı bu günlərdə koreyanın yemək və süfrə mədəniyyəti, tarixi də dünya üzrə məhşurlaşmağa başlamışdır. Kimçi məhsul üçün tam bir il hazırlıq keçmək lazımdır. Yazda hər bir ev duzlu karides və duzlu hamsi kimi duzlu dəniz məhsulları hazırlayır. Yayda dəniz duzu hazırlayın, yayın sonunda bibərləri qurutun və qırmızı bibər tozuna doğrayın. Payız və qışın əvvəlində kim məhsulu vaxtı çatanda, ailələrdən tutmuş kəndlərə qədər hər kəs bir yerdə toplaşır və hazırlanan inqrediyentlərdən istifadə etməklə kimçi hazırlayır.

Kimçi Koreya icma mədəniyyəti ilə də dərindən bağlıdır, bir çox insan böyük miqdarda kimçi məhsul üçün bir araya toplaşır. Buna də, kimçi mədəniyyəti, fərdi meylləri güclənən müasir koreyalılara həmrəylik hissini gücləndirmək və koreyalı kimliyini qoruyub saxlamaqda kömək etmək mənalıdır. Bu həm də Koreyanın nəsillərə ötürülən paylaşma mədəniyyətini simvolizə baxımından mənalıdır.

Koreya yemək mədəniyyəti

Koreya yemək mədəniyyətinin əsas mövzularından biri ümumi yemək və başqaları ilə yemək paylaşmağın vacibliyidir. Bu, insanların böyük kommunal qablarda istehlak və qabların paylaşılması enerjiyə əks olunur. Koreya yeməkləri-tez əsas yeməkləri tamamlamaq və bölüşdürmək üçün hazırlanmış müxtəlif yeməklər və ya yan yeməklərlə gəlir.Koreya yemək mədəniyyəti, həmçinin həzmə kömək edir və sağlamlığını yaxşılaşdırdığı güman edilir, soya sousu və pastası kimi fermentləşdirilmiş qidaların istifadəsini də faydalıdır. Fermentasiya edilmiş qidalar bir çox Koreya yeməklərinin zəruri hissəsidir və tez-tez ədviyyatlar və ya yan yeməklər kimi istifadə olunur.Nəhayət, Koreya yemək mədəniyyəti fəsillər və təbii mühitlə sıx bağlıdır. Bir çox yeməklər mövsümi incrediylərdən istifadə edilməklə hazırlanır və yeməklərin ömrünü mövsümdən sonra uzatmaq üçün turşu və konservləşdirmə kimi yemək üsullarından istifadə edilir. Mövsümilik və davamlılığa bu dəyərli təbiətlə harmoniyada qidalanma və ətraf mühitə yanaşma təcrübəmizdə özünü göstərir.Koreya yemək mədəniyyətinin başqa bir mövzusu sağlamlıq və rifahın vurğulanmasıdır. Bir çox Koreya yeməklərinə müalicəvi xüsusiyyətlərə malik olmaq və inanılan jenşen sarımsaq kimi otlar və bitkilər daxildir. Bundan əlavə, Koreya mətbəxi balans və fərqliliyə vurğu ilə tanınır, məhsul istehsal, taxıl və zülal qarışığı ilə yeməklər təqdim edir.

Koreya incəsənəti:

Koreyanın qədim sənətində abstraksionist və naturalist meyllər bir yerdə və ya bir-birini əvəz edir. Abstraksionizm meyli şimal xalqlarının deformasiyası və ya düz quruluşlarından istifadə edilən simvollarla ifadə olunan sənət ənənələri və Koreya xalqının arxaik və Altay xalqlarının fonunda yaranan daha əsas sənət ənənəsidir. təbii quş olmaq. Buna görə də, bunu Neolit dövrünə aid daraq naxışlı saxsı məmulatlarında , Tunc müasir məşhur olan saxsı qabların həndəsi naxışlarında , Silla qablarının zolaqlarında, xalq rəsmlərində , Coseon sülaləsinin daş heykəllərində görmək olar. Koreya sənayesi əsasında naturalizm qurulduğu halda, onu başqa xalqların sənətindən istifadə edərək bir neçə fərdi və özəlliklərə malikdir. Birincisi, materiallardan, bir nümunə heykəltəraşlıq və memarlıqda qranitdən tez-tez istifadə olunur. İkincisi, bəzək yeri boş yerə və məkana üstünlük vermək, forma və kompozisiyada incəlikdən çəkməkdir. Bundan əlavə, sadə forma, aspekt və ümumi harmoniyadan yaranan təəssürat və ya təsir detallara diqqət və mürəkkəb texnika və modelləşdirmədən üstündür.

Koreya sənayesində dövrlərin bölünməsi nəticəsində tarixdə istifadə edilən sülalara əsaslanan dövr bölgüsündən sonra bir neçə dəfə. Bununla belə, tarixdən istifadə ayrıca bölünmür və Needolit dövründən Proto-Üç ölkə Dövrünə (təxminən 0-300) qədər hər şeyi əhatə edir . Üç dövrdən sonra ölkəyə görə bölünür, lakin sənət üslubunun dəyişməsinə paralel olaraq, xüsusi bir problem yoxdur. Həmçinin, Goryeo sərhəd olaraq Musin Üsyanı ilə əlaqədar və gec dövrlərə bölünür . Coseon sülaləsi vəzifələri çərçivəsində kimi Imjin müharibəsi ilə əvvəllər və gec dövrlərə bölünür, lakin tədqiqatlar irəliləyişlə əvvəlki dövrlər (14-cü və 15-ci əsrlər), orta dövr (16-cı və 17-ci əsrlər) və gecikən dövrlərin trixotomiyası baş verir. Və bu (18-ci və 19-cu əsrlər) daha çox yayılmışdır. 20-ci əsr 1910-cu ildən 1945-ci ilə qədər Yapon müstəmləkə dövrünə və müasir və müasir dövrlərə bölünür. Bununla belə, onun əsasında sülalənin yüksəlişi və suqutu ilə paralel olduğuna görə axtarış. Buna görə də Koreya incəsənət tarixində hər bir sülalə üç dövrə görə təsvir edilir və başa düşülür: Üç ölkədə Dövrü, Vahid Silla Dövrü, Qoryeo sülaləsi, Coseon sülaləsi, Müasir Dövr və Müasir Zamanlar.

Müasir Koreya incəsənətinin inkişafı iki cərəyanın bir arada mövcud olduğu dövrə görə xüsusi xüsusiyyətlər göstərdi: texnologiyanın inkişaf səviyyəsi və Qərb mədəniyyətinin qəbulundan sonra Qərb üsullarının qurulması.Lakin belə yeni mədəni vəziyyətin formalaşması birdən-birə baş vermədi. Nəzərə alsaq ki, realist rasionallıq, dəyərlər və yaradıcı fərdiyyətçilik müasir mədəni ruhun xüsusiyyətləridir, müasir Koreya incəsənətinin bilavasitə fonu 18-ci əsrdə Con Seon və Kim Honqdonun realizminə gedib çıxır.Belə bir yeni külək inkişaf etdirmədi. 1876-cı limanların açılışı və 1882-ci ildə ABŞ və Avropa ilə əlaqələr qurmaq illərində sonra Qərb mədəniyyətinin hərəkəti və maarifçilik ideyalarının yeni hərəkatları və ideoloji vasitələrdən uzaqlaşmanı stimullaşdıran yeni bir termin olan "sənət" istifadə olunmağa başladı. Ənənəvi Koreya rəngkarlığı ilə yanaşı, Qərb üslublu rəsm də görünməyə başladı. Bundan əlavə, Qərb üslublu heykəltəraşlıq, sənətkarlıq, memarlıq müasir incəsənətin inkişafının təkmilləşdirilməsi.

Heykəltəraşlıq, Sənətkarlıq, Memarlıq

Bu sahənin müasir inkişafı həm də Qərb incəsənətinin qəbulu ilə sıx bağlı idi. Bunun səbəbi Koreyanın maddi mədəni formasından əsaslı şəkildə formalaşan yeni Qərb üslubunun salmasıdır.Yalnız bədii formalaşdırmaya diqqət yetirən Qərb üslubu heykəltəraşlıq Koreyada ilk dəfə 1920-ci illərin əvvəllərində Kim Bok-jin Tokiodakı incəsənət məktəblərində heykəltəraşlıq ixtisası üzrə təhsil almaq zaman qəbul edilib. Onun ardınca Mun Seok-oh , Kim Du-il və Lee Guk-jeon xaricdə Tokioda təhsil aldılar və müasir heykəltəraşlığın pionerliyinə töhfə verdilər.Təxminən 1940-cı ildə heykəltəraşlıq dünyası Kim Gyeong-seung , Yoon Hyo-jung, Kim Yongon-ye. Seung-wook və Jo Gyu-bong-un meydana çıxması ilə formalaşdırıldı. Lakin hərəkat yalnız mövcud idi.Və yalnız Coseon İncəsənət Sərgisinin heykəltəraşlıq şöbəsində görünən əsərlərinin fəaliyyəti çılpaq fiqurların, qız heykəllərinin və digər insan başlarının gips işləri idi. O yaxınlarda bu günə qədər gəlib çatan yeni əsərlər Yoon Hyo-jungun bəzi taxta işləri və 1970-ci ildə çəkilmiş Yoon Seung-wook və Kim Gyeong-seungun bürünc işləridir.Müasir sənətkarlıq sənəti haqqında məlumatlılığın 1932-ci ildə Joseon İncəsənət Sərgisində sənətkarlıq açılması ilə açılıb. sosial olaraq genişləndiyini söyləmək olar. Bundan əvvəl çox istifadə sənətkarlıqların yalnız işləməsi var idi.

müasir incəsənət

1945-ci ildə azadlıq müstəqil incəsənət mədəniyyətinin yeni dövrünü və yapon müstəmləkəçiliyi ilə itirilən və ya dəyişdirilmiş milli muxtariyyətin bərpasını açan dönüş nöqtəsi oldu. Qurtuluşdan qısa müddət sonra yaranan kollec kurslarında yüksək səviyyəli təhsilin inkişafı, bu fona malik yeni nəslin yetişdirilməsi və Koreya İncəsənət Sərgisi (qısaldılmış Milli Sərgi kimi qısaldılmış) daxil olmaqla, dünyası hərəkatların müxtəlif formaları ilə birlikdə müxtəlif istiqamətlərdə inkişaf etdi. ) .Qurtuluşdan sonra ilk universitet kurslarının verdiyi xüsusi təhsil parlaq sənətkarlıq və memarlıq sahələrində geniş spektrli müasir inkişaflar yaratdı. Park Çeol-ju, Yoo Kanq-ryeol, Baek Tae-ho, Baek Tae-von, Li Şin-ca, Han Do-ryong, Min Çeol-honq və s. 1950-ci ildə Milli Sərgidə iştirak etmiş və ağac, metal yaratmışlar. , boyama və ya tekstil dizaynları.Peşəkar usta kimi göründü.Digər tərəfdən, Park Seong-sam, Han Hong-taek, Hwang Jong-gu və Jeong Gyu ağac emalı, qrafik dizayn və keramika sahədə fəaliyyət göstərdilər. Bundan əlavə, oyunçular Li Sun Seok, Kim Jae-seok, Kim Jin-gap və Jang Ki-myungun çıxışları əsas rol oynamağa davam etdi. oldular. Kvon Soon-hyeong, Hwang Jong-rye, Park Han-yu, Kim Seong-su, Lim Hong-sun, Kanq Chan-gyun, Kim Gyo-man, Won Dae-jonq, Yu Ji-ji, Kvak Gye-jonq və başqaları Milli Sərgidə xüsusi seçimlər və mükafatlar əsasında yeni rəssamlar kimi ortaya çıxdılar. Kim Ki-ryeon , Kim Ik-ryeong və Yoon Gwang-jo unikal metal sənətkarlıqları və keramika fəaliyyətləri ilə əlaqədar qurğular idi. istifadə praktiki plastik fəaliyyətlər ki, bunlar topluca "lif sənəti" olaraq bilinir. Li Shin-ja, Seo Jae-haeng, Seong Ok-hee, Lee Hye-ju və Jeong Gyeong-yeon diqqətəlayiq fəaliyyət göstərdilər. sonlarından sosial və iqtisadi strukturların inkişafı fonunda müxtəlif ictimai binalar, o cümlədən dövlət qurumları, banklar, otellər, universitet binaları, mənzillər və şəxsi evlər çox dinamik hərəkətlər göstərirdi.


İsmayilova Aysel
9 Dec 2023
Views 7

  Kostitusiya dövlətin əsası kimi:

Koreya Respublikası hökuməti 1948-ci il avqustun 15-də fəaliyyətə başlayıb. Bundan üç ay əvvəl BMT-nin nəzarəti altında ölkədə keçirilən ilk ümumi seçkilərdə Milli Assambleyanın ilk 198 üzvü seçilib. Həmin il iyulun 17-də ilk Milli Məclis Konstitusiyanı elan etdi. Onun üzvləri iyulun 20-də Lee Sıngmanı ilk prezident seçdilər. Lee Sıngman həm ölkə daxilində, həm də onun hüdudlarından kənarda ölkənin müstəqillik hərəkatının lideri kimi tanınırdı. Həmin ilin dekabrında Parisdə keçirilən BMT-nin 3-cü Baş Assambleyası 38-ci paralelin cənubunda qurulan hökumətin Koreya yarımadasında yeganə legitim hökumət olduğuna dair qətnamə qəbul etdi. Demokratik dövlətin yaradılması ilə konstitusiyanın hazırlanması vacib şərt hesab olundu. Koreya Respublikasının 1948-ci ildə təsis edilən Konstitusiyasından bəri əvvəlki konstitusiya sistemləri konstitusiya mühakiməsi üçün müxtəlif institutlar təmin etmişdir. Bunlara Konstitusiya Komitələri, habelə Ali Məhkəməni konstitusiya mühakiməsi ilə təchiz etmək daxildir. Lakin siyasi şəraitə görə indiki Konstitusiya Məhkəməsinin sələfləri konstitusiya qoruyucu funksiyalarını yerinə yetirməkdə böyük ölçüdə uğursuzluqla üzləşmişdi. Mövcud olduğu ilk 40 il ərzində Koreyanın konstitusiya məhkəmə sistemi konstitusiyaya zidd qərarlar elan etdiyini görmək mümkündür. 1948 ci ildə qəbul olunan kosstitusiyaya bir neçə dəfə düzəlişlər edilmişdir. Konstitusiya ya ilk düzəliş 1952-ci ilin iyulunda edilmişdir. Daha sonrakı bir düzəliş isə 1987-ci ildə olmuşdur. 1987-ci ildə konstitusiyaya edilən dəyişiklik mərkəzləşdirilmiş konstitusiya nəzarəti sistemini tətbiq etdi. 1988-ci ildə yarandığı gündən Koreyanın hazırkı Konstitusiya Məhkəməsi Koreyanın demokratik nizamını formalaşdıran və gücləndirən çoxsaylı mühüm qərarlar qəbul etmişdir. Son sorğulara əsasən, Konstitusiya Məhkəməsi Koreyanın ən etibarlı dövlət qurumları arasında yer alır. Hazırda Məhkəmənin işçilərinin ümumi sayı 342 nəfərdir.

Koreya Konstitusiya Məhkəməsi 1987-ci ildə demokratikləşmə hərəkatından sonra Konstitusiyaya edilmiş düzəliş əsasında 1988-ci ildə yaradılmışdır və Koreya Respublikasının konstitusiya quruluşunun tərkib hissəsidir. Koreya Konstitusiya Məhkəməsi Konstitusiya Araşdırmaları Departamenti və Konstitusiya Məhkəməsinin Məhkəmə İnzibati Departamenti tərəfindən dəstəklənən doqquz hakimdən ibarətdir. Məhkəmə nizamnamələrin konstitusiyaya uyğunluğu və konstitusiya şikayətləri daxil olmaqla beş konstitusiya yurisdiksiyasını əhatə edir. Koreya Demokratik Respublikasının konstitusiyasının strukturu preambula, 130 maddə və əlavə müddəalardan ibarətdir.

Müfəssəl olaraq, Konstitusiya on fəsildən ibarətdir. I fəsil Koreya Respublikasının özü və vətəndaşları üçün ümumi konstitusiya əsasını təqdim edir. II fəsil fərdlərin əsas hüquqlarını təmin edir. Növbəti III-dən VII-yə qədər olan digər Fəsillər Koreya Respublikasının milli idarəetmə strukturunu təşkil edən konstitusiya institutlarını təsvir edir; məsələn, Milli Assambleya kimi parlament (III Fəsil), Prezident və Baş Nazir kimi icraedici hakimiyyət (IV fəsil), Koreyanın Ali Məhkəməsi də daxil olmaqla adi məhkəmələr və hərbi məhkəmələr (V fəsil), Koreya Konstitusiya Məhkəməsi kimi konstitusiya məhkəməsi (VI Fəsil), Milli Seçki Komissiyası kimi müstəqil seçki idarəetmə institutu (VII Fəsil). Həmçinin, VIII fəsil yerli özünüidarəetmə orqanları və onların muxtariyyətləri üçün konstitusiya əsasını təmin edir. IX fəsil Koreya Respublikasının iqtisadi sistemi üçün ümumi müddəaları əhatə edir. Nəhayət, X fəsil Konstitusiyaya əlavə və dəyişikliklərin edilməsi qaydasını müəyyən edir. Koreya Demokratik Respublikasının hüququ əsasları bu maddə və müddəalar əsasında tənzimlənir və dövlətin əsasını təşkil edir.

Dövlətin yaranmasından bu yana ümumi olaraq Milli Assambleyaya 20 dəfə seçkilər keçirilmişdir.

Koreyanın xarici siyasətinin əsasları:

1948-ci ildə yaradılmış Koreya Respublikası Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tərəfindən Baş Assambleyanın 195 saylı qətnaməsi ilə tanınıb. 1950-ci ilin iyununda Koreya Müharibəsi başlayanda BMT Təhlükəsizlik Şurasının 82 saylı Qətnaməsi ilə mandatlaşdırılmış silahlı qüvvələr göndərərək müdaxilə etdi. Bu, BMT tarixində bu cür atılan ilk addım idi. Koreya atəşkəsindən təxminən 70 il keçməsinə baxmayaraq, BMT Komandanlığı hələ də Koreya yarımadasındakı mövcudluğunu qoruyur.

1953-cü il atəşkəsindən bəri Koreya məsələsi BMT-də Qərb və sovetyönlü bloklar arasında ən mübahisəli müzakirə mövzularından biri olmuşdur. Koreya Respublikasının BMT-yə üzv olmaq üçün müraciətləri bloklanıb. Yalnız 1991-ci ildə Soyuq Müharibənin beynəlxalq siyasətə təsiri azaldığından Koreya Respublikası, BMT-yə qəbul edildi.

Koreya Respublikası BMT-yə qəbul olunduqdan sonra sülhməramlı əməliyyatlar, inkişafa yardım və insan hüquqlarının təşviqi yolu ilə BMT-yə mühüm töhfələr verib. 2000-ci ilin sentyabrında Nyu-Yorkda keçirilən Minilliyin Sammitində Sammitin həmsədrləri Koreyalararası sammiti alqışlayan və onun sonrakı tədbirlərini təşviq edən xüsusi bəyanat qəbul etdilər. 2000 və 2007-ci illərdə Baş Assambleya Koreyalararası sammitləri alqışlayaraq və dəstəkləyərək "Koreya yarımadasında sülh, təhlükəsizlik və birləşmə" haqqında qətnamə qəbul edib. 2018-ci ildə Koreya Respublikası və Koreya Xalq Demokratik Respublikası 2018-ci ilin aprelində keçirilən Koreyalararası sammitdə imzalanmış Panmuncom Bəyannaməsini Baş Assambleya və Təhlükəsizlik Şurasının sənədi kimi birgə yaydılar. Koreya Respublikası yarımadada daimi sülhün bərqərar olması, regionun və onun hüdudlarından kənarda sabitliyə və firavanlığa töhfə vermək məqsədinə sadiq qalır. Koreya yarımadasında münasibətlər durğunlaşdıqdan sonra Koreya xarici əlaqələrinin genişləndirilməsinə önəm vermişdir. Bu səbəbdən də koreya həm regional həm də beynəlxal təşkilatlarla əlaqələr qurmuş və bu təşkilatlara üzv olaraq aktiv fəaliyyət göstərmişdir.

Koreyanın üzv olduğu təşkilatlardan biri İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf ( OECD) təşkilatıdır. Koreya 1996-cı il dekabrın 12-də İƏİT-i təsis edən Konvensiyanı imzaladı. Bununla Koreya hökuməti təşkilatın əsas məqsədlərinə nail olmaq üçün özünü tam sədaqət vəd etdi. OECD üzvlüyünün faydaları çoxdur. OECD öz ölkə sorğuları və müqayisə edilə bilən statistik və iqtisadi məlumatlar vasitəsilə üzv ölkələri iqtisadi, sosial və ekoloji siyasətlərini təhlil etmək və izləmək üçün alətlər təqdim edir. Ölkələr Katiblik tərəfindən aparılan bütün araşdırma və təhlillərə giriş əldə edə bilərlər. 2004-cü ilin may ayında OECD Koreya Ədalətli Ticarət Komissiyası ilə əməkdaşlıq edərək Seulda Regional Rəqabət Mərkəzini açdı. Seul Regional Rəqabət Mərkəzi OECD-nin rəqabətlə bağlı işini Asiya regionunda genişləndirir və aidiyyəti orqanlara öz ölkələri üçün effektiv rəqabət qanunlarını və siyasətlərini işləyib hazırlamağa və həyata keçirməyə kömək edir. 2009-cu ildə Koreya OECD-yə qoşulduqdan sonra ilk dəfə Nazirlər Şurasının İclasının Sədri kimi fəaliyyət göstərmiş və OECD-nin Yaşıl İnkişaf Bəyannaməsinin qəbulunda aparıcı rol oynamışdır. Koreya həmçinin 1998, 2006, 2015 və 2019-cu illərdə sədr müavini kimi Nazirlər Şurasının iclasında məhsuldar müzakirələri artırmaq üçün xüsusi səylər göstərir. 2010-cu ilin yanvarında Koreya OECD-nin İnkişafa Yardım Komitəsinin 24-cü üzvü oldu. O vaxtdan bəri Koreya resipiyentdən donor kimi beynəlxalq ictimaiyyətə verdiyi töhfəni daha da gücləndirdi. 2011-ci ilin may ayında hökumətlər üçün iqtisadi artımı artırmaq və ətraf mühiti qorumaq üçün praktiki çərçivə təmin etmək məqsədilə OECD Yaşıl İnkişaf Strategiyasının Sintez Hesabatını qəbul etdi. Bu prosesdə Koreya Yaşıl İnkişaf siyasətləri vasitəsilə əldə etdiyi təcrübəni bölüşərək hesabatın daha dəyərli olmasına töhfə verdi.

Bununla yanaşı BMT dən sonra koreyanın üzv olduğu ən böyük təşkilatlardan biri də ASEAN təşkilatıdır. Koreyanın bu təşkilat ilə əlaqələri 1989 cu ildə bu təşkilata üzv qəbul olunması ilə başlamışdır. Bununlada 1990-cı ilin sonlarında ASEAN+3 meydana çıxdı. Buraya ASEAN ölkələri, Çin, Yaponiya, Koreya Respublikası aid idi. 1995-ci ildə imzalanan Cənubi Şərqi Asiya nüvəsiz bölgə müqaviləsində ASEAN üzvləri ilə yanaşı Koreya Respublikasıda iştirak etmişdi. 2003-2005 ci illərdə Cənubi koreyada ASEAN ölkələri ilə “Azad ticarət zonası” barədə müqavilə imzalamışdır. 2014-cü il 11-12 dekabr da Koreya Respublikası və ASEAN arasında 25-ci sammit keçirilmişdir. ASEAN ölkələri rəhbərləri və Koreya Respublikası liderləri siyasi, iqtisadi, mədəni sahələrdə strateji əməkdaşlığı genişləndirməyi bəyan etmişdilər.

Koreyanın xarici əlaqələri bununla kifayətlənmir. Koreyanın üzv olduğu digər təşkilatlar kimi ASEM, EU, G20, ACD və sair təşkilatlar mövcuddur. Koreyanın bu təşkilat üzv olan dövlətlərlə əlaqələri tək təşkilat daxilində deyil həmdə təşkilatdan ayrı bir başa formada mövcuddur. Bunun nəticəsində Koreya Respublikasının müasir dövrdə 191 ölkə ilə diplomatik əlaqələr saxlayır. Bu ölkələrin bir çoxunda Koreya Respublikasının diplomatik nümayəndəlikləri mövcuddur. Koreyanın ən mühüm əlaqələrindən biridə AB ilə olan əlaqələridir ki, Koreyada olan investorların çox hissəsi AB ölkələridir. Cənubi Koreya 2006-cı ildə prioritet FTA tərəfdaşı kimi təyin olunduqdan sonra uzun illər azad ticarət sazişi üzrə danışıqlar aparan Avropa İttifaqı (Aİ) və Cənubi Koreya mühüm ticarət tərəfdaşlarıdır. Azad ticarət sazişi İtaliyadan sonra 2010-cu ilin sentyabrında təsdiq edilmişdir . azad ticarət sazişinə veto hüququndan şərti olaraq geri çəkilir . İtaliyanın əldə etdiyi kompromis azad ticarət sazişinin 1 iyul 2011-ci il tarixindən müvəqqəti qüvvəyə minməsi idi. Cənubi Koreya Aİ-nin səkkizinci ən böyük ticarət tərəfdaşıdır və Aİ Cənubi Koreyanın ikinci ən böyük ixracat məkanına çevrilmişdir. Aİ-nin Cənubi Koreya ilə ticarəti 2008-ci ildə 65 milyard avronu keçib və 2004-2008-ci illər arasında illik orta artım tempi 7,5% olub.

Aİ 1962-ci ildən Cənubi Koreyada yeganə ən böyük xarici investordur və 2006-cı ildə Cənubi Koreyaya daxil olan bütün XBİ axınının demək olar ki, 45%-ni təşkil etmişdir. Buna baxmayaraq, Aİ şirkətləri ciddi standartlar və sınaqlar səbəbindən Cənubi Koreya bazarına daxil olmaq və fəaliyyət göstərməkdə əhəmiyyətli problemlər yaşayırlar. məhsul və xidmətlərə olan tələblər tez-tez ticarətə maneələr yaradır. Həm Cənubi Koreya ilə müntəzəm ikitərəfli təmaslarında, həm də Cənubi Koreya ilə  FTA  vasitəsilə Aİ bu vəziyyəti yaxşılaşdırmağa çalışır. Müasir dövrdə nəinki Koreya daha çox xarici dövlətlər Koreya ilə əlaqələr qurmağa can atırlar.


Fidan Mammadova Aziz
9 Dec 2023
Views 10


Koreyada Hüquq və hüquq sistemi

Cənubi Koreyanın hüquq sistemi Koreya Respublikasının Konstitusiyasında əsası olan mülki hüquq sistemidir. 26 sentyabr 1949-cu ildə qəbul edilmiş Məhkəmələrin Təşkili haqqında Qanun rəsmi olaraq üç pilləli, müstəqil məhkəmə sistemi yaratdı. 1987-ci ildə yenidən işlənmiş Konstitusiyada məhkəmələrin müstəqilliyi 103-cü maddədə məcəlləşdirilib və orada deyilir ki, “Hakimlər müstəqil, öz vicdanı əsasında, Konstitusiyaya və qanuna uyğun olaraq hökm edir”. 1987-ci ildəki yenidən yazı həmçinin Konstitusiya Məhkəməsini təsis etdi, ilk dəfə Cənubi Koreyada konstitusiyaya nəzarət üçün aktiv orqan var idi.

 

Koreya məhkəmə sistemi İngiltərənin rəqib sistemindən kəskin şəkildə fərqlənən kontinental tipli inkvizitor sistemə əsaslanır. Çin prokurorları və Yapon prokurorları kimi Koreya prokurorları da birbaşa və ya dolayısı ilə cinayət araşdırmaları aparırlar. Britaniya/Amerika sistemindən başqa bir kənarlaşma, müdafiəçinin iştirakı olmadan prokurorlar tərəfindən hazırlanmış şübhəli dindirmə qeydlərinin qəbul edilməsidir. Əgər şübhəli şəxs hazırlıq iclasında və ya məhkəmə araşdırması zamanı protokolun həqiqiliyini təsdiqləsə, hüquq müşavirinin köməyi olmadan edilən etirafa yol verilir. Şübhəli şəxs onun həqiqiliyini inkar edərsə, etibarlılığa şərti təminat olduqda qeyd hələ də qəbul edilə bilər. Bununla belə, şübhəli şəxs prosesdə sonradan həqiqiliyini inkar edərsə, polis məmuru tərəfindən edilən qeyd qəbuledilməzdir.

 

İstər Konstitusiyada, istərsə də Cinayət Məcəlləsində ex post-fakto qanunları və lazımi prosesin pozulmasını qadağan edən müddəalar var. Bundan əlavə, Konstitusiya cinayətdə şübhəli bilinən şəxsin cinayət törətməkdə şübhəli bilindiyi və ya kifayət qədər ağır cinayət törətməkdə şübhəli bilinən şəxsin qaçmaq riski olduğu və ya sübutları məhv edə biləcəyi hallar istisna olmaqla, həbs, həbs, axtarış və ya götürmə üçün məhkəmə orderlərinin olmasını tələb edir, hansı hallarda ex post fakto order verilə bilər. Bundan əlavə, heç bir cinayətdə şübhəli bilinən şəxsə işgəncə verilə və ya özünə qarşı ifadə verməyə məcbur edilə bilməz. Konstitusiya həmçinin cinayət törətdiyinə görə həbs edilmiş şəxsə vəkil yardımının verilməsini və məhkəməyə habeas corpus üçün müraciət etmək hüququna malik olmasını tələb edir.

 

Koreya Respublikasının vətəndaşlarına Konstitusiyanın II Fəsli ilə müxtəlif vətəndaş hüquqları və müdafiələri təmin edilir ki, bu da hərbi xidmət vəzifələrini və vergiləri nəzərdə tutur. Lakin bu hüquqlar sosial nizam və milli təhlükəsizlik məqsədləri üçün dayandırıla bilər. Milli Təhlükəsizlik Aktı hökumət əleyhinə ideologiyaları (xüsusilə kommunizmi) təşviq etmək və hökumət əleyhinə təşkilatlara qoşulmaq kimi fəaliyyətləri effektiv şəkildə cinayət hesab edən "hökumət əleyhinə fəaliyyətləri" qadağan edir.

 

 

Tarixi :

Koreyada bir çox mübahisələr ictimaiyyətin və ya ailənin yaşlı üzvləri kimi faktiki, qeyri-rəsmi vasitəçilər tərəfindən məhkəməyə getmədən həll edilirdi. Bununla belə, Koreya modernləşdikcə məhkəmə çəkişmələri kəskin şəkildə artdı. 2002-ci ildə qaldırılmış mülki işlərin ümumi sayı 1,015,894 olub, bu da 2006-cı ildə 1,288,987-ə yüksəlib. Cənubi Koreyanın hüquq sistemi Koreya Respublikasının orijinal Konstitusiyasının tətbiqi və Cənubi Koreyanın müstəqil dövlət kimi təşkil edilməsindən sonra fəaliyyət göstərir. Koreya Respublikasının mövcud olduğu dövrdə Konstitusiya bir neçə dəfə yenidən işlənmiş və ya yenidən yazılmışdır, ən sonuncusu 1987-ci ildə Altıncı Respublikanın başlanğıcında olmuşdur.

 

26 sentyabr 1949-cu ildə qəbul edilən Məhkəmə Təşkilat Qanunu Koreya Respublikasında rəsmi olaraq üç pilləli müstəqil məhkəmə sistemi yaratdı.

 

1987-ci ilin yenidən işlənmiş Konstitusiyası hakimlərin impiçment, cinayət əməlləri və ya fəaliyyət qabiliyyətsizliyindən başqa heç bir səbəbə görə vəzifədən kənarlaşdırılmayacağına zəmanət verirdi. Bundan əlavə, 1987-ci il Konstitusiyası məhkəmələrin müstəqilliyini rəsmi olaraq 103-cü maddədə kodlaşdırıb ki, “Hakimlər öz vicdanlarına uyğun, Konstitusiyaya və qanunlara uyğun olaraq müstəqil şəkildə hökm edir”. Məhkəmə müstəqilliyinin yeni təminatlarına əlavə olaraq, Konstitusiyanın 1987-ci ildə yenidən yazılması Cənubi Koreyanın konstitusiyaya nəzarət üçün aktiv orqanın olduğunu ilk dəfə qeyd edərək, Konstitusiya Məhkəməsini təsis etdi.

 

 

 

Məhkəmə sistemi :

Koreya Respublikasının məhkəmə sistemi Koreyanın Ali Məhkəməsi, Koreyanın Konstitusiya Məhkəməsi, altı Ali Məhkəmə, 13 Rayon Məhkəməsi və Ailə Məhkəməsi və İnzibati Məhkəmə kimi bir neçə ixtisaslaşdırılmış yurisdiksiya məhkəmələrindən ibarətdir. Bundan əlavə, rayon məhkəmələrinin şöbələri, habelə bələdiyyə məhkəmələri yaradıla bilər. Cənubi Koreya məhkəmələri Koreya Respublikası Konstitusiyasının V və VI fəsillərində təşkil edilmiş və səlahiyyət verilmişdir.

 

Cənubi Koreyanın məhkəmə sistemində andlılar sistemi yoxdur, baxmayaraq ki, 2008-ci il fevralın 2-dən cinayət işləri və ekoloji işlər üzrə məsləhətçi andlılar üçün məhdud müddəa tətbiq edilib və bütün hüquq və fakt məsələləri hakimlər tərəfindən həll edilir.

 

 

 

Sadə hüquqlar :

Koreya Respublikasının vətəndaşlarına Konstitusiyanın II Fəsli ilə bir neçə əsas hüquqlar (əsas hüquqlar) təmin edilir. Bu hüquqlara aşağıdakılar daxildir (lakin bunlarla məhdudlaşmır):

 

söz, din, toplaşmaq və mətbuat azadlığı;

səs vermək, dövlət vəzifəsi tutmaq və hökumətə müraciət etmək hüququ;

ikiqat təhlükədən, məcburi əməkdən, ex post-fakto qanunlardan və yaşayış yerlərində icazəsiz axtarışdan müdafiə; və

təhsil, işləmək, evlənmək və sağlamlıq hüququ

Konstitusiyanın bu bölməsində verilən hüquqlara əlavə olaraq, Koreya Respublikası vətəndaşlarına iki vəzifə qoyulur: vergi ödəmək öhdəliyi və hərbi xidmətə girmək vəzifəsi. Bundan əlavə, 37-ci maddənin 2-ci bəndində deyilir ki, “vətəndaşların azadlıqları və hüquqları yalnız milli təhlükəsizlik, asayişin təmin edilməsi və ya ictimai rifah üçün zəruri olduqda qanunla məhdudlaşdırıla bilər”.

 

Cənubi Koreyada vətəndaş hüquqlarına qoyulan məhdudiyyətlərdən biri “hökumət əleyhinə fəaliyyətləri” məhdudlaşdıran Milli Təhlükəsizlik Aktıdır. Xüsusilə, Milli Təhlükəsizlik Aktı hökumət əleyhinə ideologiyaları (xüsusilə kommunizm) təşviq etmək və ya hökumət əleyhinə təşkilatlara qoşulmaq kimi fəaliyyətləri cinayət hesab edir. Konstitusiya Məhkəməsi bu illər ərzində Milli Təhlükəsizlik Qanununun tətbiq dairəsini daraltmışdır.

 

Buna baxmayaraq, Koreyalı fəal hüquqşünaslar qismən Roh Moo-hyun-un prezident seçilməsi sayəsində Koreyanın hüquq sistemində nəhəng bir quruma çevrilə bildilər.

 

 

 

Kriminal hüquq :

Cənubi Koreyada cinayət hüququ əsasən 1953-cü ildə qüvvəyə minmiş və o vaxtdan bəri az təftiş edilmiş Cinayət Məcəlləsində kodlaşdırılıb. Cinayət Məcəlləsinə əlavə olaraq, Cinayət Məcəlləsində nəzərdə tutulmayan cinayət əməllərini yaradan və ya Cinayət Məcəlləsində nəzərdə tutulan cinayətlərə görə cəzaları dəyişdirən bir sıra “xüsusi aktlar” qüvvəyə minmişdir. Xüsusi aktdakı müddəaların Cinayət Məcəlləsi ilə açıq-aşkar ziddiyyət yaratdığı hallarda, adətən xüsusi akta üstünlük verilir.

 

Müvafiq proses

İstər Konstitusiyada, istərsə də Cinayət Məcəlləsində ex post-fakto qanunları və lazımi prosesin pozulmasını qadağan edən müddəalar var. Bundan əlavə, Konstitusiya cinayətdə şübhəli bilinən şəxsin cinayət törətməkdə şübhəli bilindiyi və ya kifayət qədər ağır cinayət törətməkdə şübhəli bilinən şəxsin qaçmaq riski olduğu və ya sübutları məhv edə biləcəyi hallar istisna olmaqla, həbs, həbs, axtarış və ya götürmə üçün məhkəmə orderlərinin olmasını tələb edir, hansı hallarda ex post fakto order verilə bilər.

 

Bundan əlavə, heç bir cinayətdə şübhəli bilinən şəxsə işgəncə verilə və ya özünə qarşı ifadə verməyə məcbur edilə bilməz. Konstitusiya, həmçinin cinayət törətdiyinə görə həbs edilmiş şəxsə vəkil yardımının (seçilmiş və ya təyin edilmiş) verilməsini, ona qarşı irəli sürülən ittihamlar və vəkil hüququ barədə məlumatlandırılmasını və habeas corpus üçün məhkəməyə müraciət etmək hüququna malik olmasını tələb edir. Cinayət törətdiyinə görə həbs edilmiş şəxsin həbsinin səbəbi, vaxtı və yeri barədə ailəsinə və ya digər yaxın qohumlarına da dərhal məlumat vermək hüququ vardır.

 

Koreya Cinayət Məcəlləsi

Koreya Cinayət Məcəlləsi 372 maddədən ibarətdir, daha sonra ümumi müddəaların 4 fəsli və xüsusi müddəaların 42 fəsli ilə təşkil edilir. Abort Koreya Cinayət Məcəlləsinə əsasən məhdudlaşdırılır.

 

 

 

Kriminal prosedur :

Sübut qaydaları

Koreya sübut qaydaları prokurorlar tərəfindən hazırlanmış şübhəli dindirmə qeydlərinə yüksək sübut dəyəri verir, bu, “şübhəli şəxsin və ya hər hansı digər şəxsin dövlət prokuroru və ya məhkəmə polisi tərəfindən hazırlanmış ifadəsini ehtiva edən protokoldur”. [8] Bununla belə, bu sənəd İngilis Amerika hüquq sisteminə uyğun olaraq texniki şayiədir və hüquq məsləhətçisinin köməyi olmadan edilən etirafın qeydini ehtiva edir. Polis məmuru və ya prokuror şübhəli dindirmə protokolunu tərtib edə bilsə də, şübhəli şəxs hazırlıq iclasında və ya məhkəmə araşdırması zamanı protokolun həqiqiliyini təsdiq edərsə, prokuror tərəfindən tərtib edilmiş protokola icazə verilir. Şübhəli şəxs onun həqiqiliyini inkar edərsə, etibarlılığa şərti təminat olduqda qeyd hələ də qəbul edilə bilər. Bununla belə, şübhəli şəxs prosesdə sonradan həqiqiliyini inkar edərsə, polis məmuru tərəfindən edilən qeyd qəbuledilməzdir.

 

Şübhəli şəxs sonunda qeydi imzalamaqla həqiqiliyini təsdiq edə bilər, bu zaman təsdiq olunduğu güman edilir. Təsdiq etməyin başqa bir yolu cavabdehin qeydin məzmununu yoxladığını əsaslı şəkildə etiraf etməkdir. Əhəmiyyətli bir etiraf üçün polis tərəfindən hazırlanmış bir qeyd tələb olunur.

 

Prokurorlar

Koreya hüquq sistemi İngiltərənin rəqib sistemindən kəskin şəkildə fərqlənən kontinental inkvizisiya sisteminə aiddir. Alman və Fransa məhkəmə quruluşu kimi Avropa kontinental sistemlərindən sonra modelləşdirilmişdir. Çin prokurorları, Avropa və Yaponiya prokurorları kimi, Koreya prokurorları da birbaşa və ya dolayısı ilə cinayət araşdırmaları aparırlar. Onlar təhqiqat aparmaq, ittiham oluna bilən halları müəyyən etmək və ittiham prosesini həyata keçirməklə özlərini məhkəmə prosesinə cəlb edirlər.

 

Koreya prokurorları iki keçmiş prezident (1995) və hazırkı prezidentlərin oğulları (müvafiq olaraq 1997 və 2002) daxil olmaqla, bir çox yüksək vəzifəli məmurların və tanınmış konqlomerat biznes liderlərinin uğurlu mühakimə olunmasına töhfə veriblər. Xüsusilə 1997-ci ildə Cənubi Koreya prokurorluğu hazırkı prezidentin oğlu Kim Hyeon Chul-un dünya məhkəmə tarixində ilk dəfə olaraq həbs edilməsinə töhfə verdi. Uğurlu, hətta amansız ədalətli araşdırmalar və korporativ cinayətlərin təqibi nəticəsində onlar tez-tez korrupsiyaya uğramış siyasətçilər və biznes liderləri tərəfindən prokurorların qanunlar üzrə tətbiqinin həddən artıq sərt və sərt ola biləcəyi ilə bağlı tənqidlərlə üzləşirlər.

 

2012-ci ildə prezident seçkiləri öncəsi iki qalmaqal hadisəsi Koreya prokurorlarının reputasiyasına böyük zərbə vurdu və bu, prokurorluqda “böyük mərkəzi istintaq qrupu”nun ləğv edilməsinə gətirib çıxardı və bu, prokurorluqda “korrupsiyaya qarşı mübarizə qrupu” ilə əvəz olundu. Prokurorluq xidmətinin Seul mərkəzi rayonu (2013-cü ildə). Bu, ümumi strukturda, yəni kadr və miqyasda böyük mərkəzi istintaq qrupunun kiçildilmiş formatı idi. Həmçinin, Koreya hökuməti yüksək səviyyədə şəffaflıq və obyektivlik tələb edən böyük korporativ-bürokrat qalmaqallarının həllinə gəldikdə, xüsusi təyin olunmuş prokurorlar təşkilatını (2014-cü ildə) təqdim etdi. Xüsusi təyin olunmuş prokurorlar milli assambleya üzvlərinin səsi ilə seçiləcək.

 

Bununla belə, böyük mərkəzi istintaq qrupunun ləğvinin qaçılmaz olub-olmaması mübahisəlidir, çünki o, böyük korrupsiya-korporativ cinayətlərin (1981-2013-cü illər ərzində) effektiv mühakimə olunmasında mühüm nailiyyətlər əldə etmişdir. Bundan əlavə, təyinat milli assambleyanın üzvləri tərəfindən həyata keçirilərkən xüsusi təyin olunmuş prokurorların obyektivliyinə təminat verilib-verilməyəcəyinə dair şübhələr var. Milli Məclis üzvlərinin əksəriyyəti cinayət işinin araşdırılmasını istəmirsə, o zaman çox güman ki, işə ümumiyyətlə baxılmayacaq.

 

Li Myung Bak hökuməti dövründə Koreya prokurorları tez-tez prezident Linin milli layihəsi və onun qohumları ilə əlaqəli olduğu bilinən bir neçə işin yumşaq göründüyünə görə tənqidlərlə üzləşirdilər. Üstəlik, bəzən prokurorların özlərini təhqiqatda şübhəli yumşaqlıqda günahlandırırlar. Bununla belə, Prezident Pak seçiləndən bəri Koreya prokurorluğu korrupsiyanın aradan qaldırılmasında özünütəmizləmə prosesi üzərində səylər göstərir. Onlar həmçinin keçmiş Koreya prokurorluğunun cinayət təhqiqatlarının effektiv və obyektiv işlənməsinə ardıcıl olaraq səy göstərirlər.

 

Məsləhətçinin rolu

Hazırda müdafiə tərəfinin vəkilləri dindirmə prosesində minimal rol oynayırlar. Müdafiəçi dindirmə zamanı iştirak edə bilər və yalnız dindirmə üsulu ədalətsiz olduqda etiraz edə bilər, vəkil isə yalnız dindirmə aparanların təsdiqindən sonra rəy verə bilər.

 

Andlılar məhkəməsi

2009-cu ilin yanvar ayında Koreya münsiflər heyəti sisteminin məhdud forması ilə təcrübə aparmağa başladı.

 

 

Mülki əhali hüququ

Koreyada mülki hüquq (özəl hüquq) məsələləri Mülki Məcəllə (민법,民法) və Ticarət Məcəlləsi (상법,商法) ilə tənzimlənir. Mülki Məcəllə 1960-cı ildə qüvvəyə minib və qüvvəyə minməzdən əvvəl Koreyada istifadə edilən Yapon mülki məcəlləsinə əsaslanır.

 

Cinayət hüququ

Koreya Mülki Məcəlləsinin 750-ci maddəsində “Qeyri-qanuni hərəkətlə başqa şəxsə zərər vuran və ya ona xəsarət yetirən hər hansı şəxs bilərəkdən və ya ehtiyatsızlıqdan dəymiş ziyanı ödəməlidir” ifadəsi ilə işgəncələrə tərif verir.

 

 

 

Beynəlxalq hüquq və müqavilələr:

Koreya Respublikası tərəfindən ratifikasiya olunmuş müqavilələr Konstitusiyanın 6-cı maddəsində qeyd olunduğu kimi, daxili qanunvericiliklə eyni qüvvəyə malikdir. Konstitusiya Prezidentə müqavilələr bağlamaq səlahiyyətini verir, Milli Assambleya isə Prezidentin imzaladığı müqavilələrə razılıq vermək hüququna malikdir. Cənubi Koreya hazırda bir sıra beynəlxalq müqavilə və təşkilatların iştirakçısıdır.





Fidan Mammadova Aziz
9 Dec 2023
Views 5

Cənubi Koreyanın kütləvi informasiya vasitələri xəbərlərin ictimai ünsiyyətinin bir neçə müxtəlif növlərindən ibarətdir: televiziya, radio, kino, qəzetlər, jurnallar və internet saytları.

 

Müasir Koreya jurnalistikası 19-cu əsrin sonlarında Koreyanın açılmasından sonra başlayıb. Koreya mətbuatı əvvəldən güclü islahatçı və millətçi ləzzətə malik idi, lakin 20-ci əsrin böyük hissəsində siyasi nəzarət və ya açıq senzura cəhdləri ilə üzləşdi.

 

Tarixi :

Cənubi Koreyanın kütləvi informasiya vasitələri xəbərlərin ictimai ünsiyyətinin bir neçə müxtəlif növlərindən ibarətdir: televiziya, radio, kino, qəzetlər, jurnallar və internet saytları.

 

Müasir Koreya jurnalistikası 19-cu əsrin sonlarında Koreyanın açılmasından sonra başlayıb. Koreya mətbuatı əvvəldən güclü islahatçı və millətçi ləzzətə malik idi, lakin 20-ci əsrin böyük hissəsində siyasi nəzarət və ya açıq senzura cəhdləri ilə üzləşdi.

 

Müstəmləkə dövrü (1910-1945)

1910-cu ildə Yaponiya-Koreya ilhaq müqaviləsi imzalananda Koreyanın general-qubernatoru digər dövlət qurumları ilə birlikdə mətbuata birbaşa nəzarəti öz üzərinə götürdü. 1919-cu ildə 1 Mart Hərəkatından sonra müstəmləkə hökuməti mədəni fəaliyyətlər üzərində açıq nəzarəti zəiflətdi və bir neçə Koreya qəzetinə siyasi cəhətdən həssas mövzular üzərində bəzi pərdəarxası istiqamətləri qoruyaraq fəaliyyət göstərməsinə icazə verdi.

 

1920-ci illərdə Donq-A İlbo kimi Koreya xalq qəzetləri və Kebyok (Yaradılış) kimi intellektual jurnallar Yapon senzuraları ilə atışmalar aparırdılar. Müstəmləkə hakimiyyəti 1926-1932-ci illər arasında yüzlərlə dəfə fərdi nəşrlərin satışını qadağan etdi. Sonrakı illərdə İkinci Dünya Müharibəsi səfərbərliyi Koreya mətbuatı üçün muxtariyyətin hər hansı oxşarlığına son verdi; 1941-ci ildə bütün koreyadilli nəşrlər qadağan edildi.

 

İkinci Dünya Müharibəsindən sonra (1945-1990)

1945-ci ildən 1948-ci ilə qədər hər cür təsvirdə qəzet və dövri nəşrlərin çoxalması, eləcə də medianın ara-sıra senzurasının müşahidə olunduğu dövrdən sonra demək olar ki, bütün sonrakı Cənubi Koreya hökumətləri bəzən mediaya nəzarət etməyə cəhd göstərmişlər.

 

Bir sıra kinoxronikalar Koreyada Amerika Birləşmiş Ştatları Ordusu Hərbi Hökuməti tərəfindən hazırlanmış və ya təsdiq edilmişdir. Cənubda istehsal edilən ilk kinoxronika 1945-1947-ci illər Hebanq News idi. 1953 və 1994-cü illər arasında hökumət tərəfindən istehsal olunan Koreya Xəbərləri kinoxronikası yaradıldı və ölkənin kinoteatrlarında nümayiş olundu.

 

Sinqman Ri hökuməti hərbi hökumətin solçu qəzetləri qadağan edən Səksən Səkkiz saylı Sərəncamını davam etdirdi. Ri həmçinin 1948-1960-cı illər arasında bir çox hallarda mötədil qəzetləri bağladı, müxbirləri və naşirləri həbs etdi. 1961-ci ildə hakimiyyəti ələ keçirən Park Çun-hi-nin Milli Yenidənqurma üzrə Ali Şurası Seulun 64 gündəlik qəzetinin 15-dən başqa hamısını bağladı və müqayisə oluna bilən faizi qeydə almaqdan imtina etdi. Park hökuməti həmçinin 1964-cü il Mətbuat Etika Komissiyası Qanunundan və 1972-ci ildən sonra hökumətin tənqidini cəzalandıran fövqəladə fərmanlardan da istifadə etdi ki, bu da medianı bir qaydada saxlamaq üçün idi. 1974-cü ildə hökumət bir neçə jurnalisti işdən çıxarmaq əmri verdi və KCIA-dan istifadə edərək Donq-A İlbo-nu qəzetin reklamçılarını qorxutmaqla Park hökumətinə qarşı xalq müxalifəti haqqında reportajını dayandırmağa məcbur etdi.

 

Park və sonrakı Çun Duhvan administrasiyaları dövründə hökumət hərtərəfli Milli Təhlükəsizlik Aktı vasitəsilə media üzərində əhəmiyyətli nəzarət və nəzarət həyata keçirdi. 1980-ci ilin sonlarında Çun hökuməti Koreya Müharibəsindən bəri Cənubi Koreyada mövcud olduğundan daha çox xəbər mediasına nəzarət etdi. Müstəqil xəbər agentlikləri vahid dövlət agentliyinə birləşdirildi, çoxsaylı əyalət qəzetləri bağlandı, mərkəzi qəzetlərin əyalət şəhərlərində müxbirləri yerləşdirməsi qadağan edildi, Xristian Yayım Sistemi şəbəkəsinə xəbərləri işıqlandırmaq qadağan edildi və iki müstəqil yayım şirkəti birləşib dövlət tərəfindən idarə olunan Koreya Yayım Sistemi (KBS) oldu. Bundan əlavə, o zaman Roh Te Vu-nun komandanlıq etdiyi Müdafiə Təhlükəsizliyi Komandanlığı və Mədəniyyət və İnformasiya Nazirliyi yüzlərlə Cənubi Koreyalı jurnalistin işdən çıxarılması və qəzet yazmaq və ya redaktə etmək qadağan edilməsi barədə göstəriş verib. 1980-ci ilin dekabrında qəbul edilmiş Əsas Mətbuat Aktı Çun-un media nəzarəti sisteminin qanuni təməl daşı idi və qəzetlərə, dövri nəşrlərə və yayım mediasına senzura və nəzarəti təmin etdi. O, həm də jurnalistlər üçün peşəkar ixtisasları müəyyən edir. Mədəniyyət və İnformasiya Nazirliyinin İctimai İnformasiya Siyasəti İdarəsi tərəfindən qəzet redaktorlarına gündəlik göndərilən “hesabat təlimatları”ndan istifadə etməklə media senzurası kəşfiyyat məmurları, müxtəlif dövlət qurumlarının nümayəndələri və prezident aparatı ilə əlaqələndirilirdi. Təlimatlarda diqqəti cəlb edən suallar, əhatə olunmalı və ya qaçınılmalı olan mövzular, hökumətin press-relizlərindən istifadə və hətta başlıqların ölçüsü ilə bağlı ətraflı məlumat verilmişdir. İcra üsulları telefon zənglərindən tutmuş redaktorlara qədər daha ciddi hədə-qorxu formalarına, o cümlədən polis tərəfindən dindirilmə və döyülmələrə qədər idi. Mədəniyyət və İnformasiya Nazirliyinin keçmiş məmurlarından biri 1988-ci ildə Milli Assambleyada dinləmələrdə deyib ki, onun 1980-1982-ci illər arasında işlədiyi dövrdə tələblərə əməl olunması təxminən 70 faizə çatıb.

 

1980-ci illərin ortalarında çap və yayım mediasına senzura tətbiqi Çun hökumətinin ən geniş və açıq şəkildə tənqid edilən təcrübələrindən birinə çevrildi. Hətta hökumətin nəzarətində olan Yonhap Xəbər Agentliyi 1989-cu ildə qeyd etdi ki, "digər mediadan az da olsa pis olan televiziya şirkətləri 1980-ci illərin əvvəllərində hökumət üçün təhrif olunmuş reportajlarına görə kəskin ictimai tənqidin əsas hədəfi idi". Redaktorlar Əsas Mətbuat Aktının və bununla bağlı təcrübələrin ləğv edilməsini tələb etdilər, eyni məqsədlə Milli Məclisə bir qanun layihəsi uğursuz təqdim edildi və KBS şəbəkəsi tərəfindən senzuraya etiraz olaraq məcburi tamaşaçı haqlarının tutulması üçün ictimai kampaniya geniş mətbuatın diqqətini çəkdi. 1986-cı ilin yayında hətta hakim partiya da ictimai rəyə reaksiya verdi.

 

1980-ci illərin sonlarında baş verən siyasi liberallaşma mətbuat məhdudiyyətlərinin yumşaldılmasını və 1980-ci ilin mayında Kvanqcu qətliamı kimi həssas mövzuları araşdırmaq istəyən yeni jurnalistlər nəslini gətirdi. Roh-un 29 iyun 1987-ci il tarixli səkkiz bəndlik bəyannaməsi “azad mətbuat, o cümlədən qəzetlərə əyalət şəhərlərində müxbirlər yerləşdirməyə icazə vermək və təhlükəsizlik işçilərinin qəzet ofislərindən çıxarılmasını” nəzərdə tuturdu. Cənubi Koreya mediası sürətlə genişlənməyə başladı. Seul qəzetləri öz əhatə dairəsini genişləndirdi və əyalət şəhərlərində müxbir yerləşdirmək praktikasını bərpa etdi. Müvəqqəti olaraq hələ də keçmiş Mavi Ev mətbuat katibinin rəhbərliyi altında olsa da, 1980-ci ildən dövlət tərəfindən idarə olunan KBS-nin nəzarətində olan kommersiya şəbəkəsi MBC televiziya şəbəkəsi müstəqil yayımını bərpa etdi. Radio yayım stansiyalarının sayı 1985-ci ildəki 74-dən 1988-ci ilin sonunda 111-ə (həm AM, həm də FM stansiyaları daxil olmaqla) və 1989-cu ilin sonunda 125-ə çatdı. Hökumət nəşriyyat sənayesinə qoyulan məhdudiyyətləri aradan qaldırdıqca dövri nəşrlərin sayı artdı.

 

Cənubi Koreya mediasında da keyfiyyət dəyişiklikləri baş verdi. Radio şəbəkəsi olan Christian Broadcasting System 1987-ci ildə yenidən dini proqramlarla yanaşı xəbərlər də yayımlamağa başladı. Elə həmin il hökumət Şimali Koreyalı rəssamların və musiqiçilərin əsərlərinə qoyulmuş uzunmüddətli qadağanı qismən ləğv etdi. Cənubi Koreya mənşəlidir. Dissident jurnalistlər tərəfindən idarə olunan qəzet 1988-ci ildə nəşrə başladı. 1988-ci ildə bir neçə yeni gündəlik nəşr də çıxdı. Yeni həftəlik və aylıq dövri nəşrlərin bir çoxu siyasi, iqtisadi və milli təhlükəsizliyin diqqətlə təhlilini təmin etmək üçün ənənəvi ümumi tirajlı jurnalların yüksək gəlirlərindən yan keçdi. daha kiçik, ixtisaslaşmış auditoriyalara aiddir. Müşahidəçilər siyasi-hərbi münasibətlər, ordudaxili qruplaşmalar, təhlükəsizlik orqanlarının siyasətdə rolu və dissident təşkilatların fəaliyyəti kimi əvvəllər tabu olan mövzuların mətbuatda kəskin şəkildə artdığını qeyd ediblər. Bu və digər həssas məsələlərlə bağlı rəy sorğuları da artan müntəzəmliklə görünməyə başladı. 1987-ci ilin sonu və 1988-ci ilin əvvəllərində Seul qəzetlərinin bir neçəsindəki jurnalistlər həmkarlar ittifaqları təşkil etdilər və redaksiya muxtariyyəti və qəzet idarəçiliyində daha əhəmiyyətli rol üçün təzyiq göstərməyə başladılar.

 

1989-cu ildə Cənubi Koreyanın dörd ən böyük gündəlik qəzeti olan Hanquk İlbo, Cunqanq İlbo, Çosun İlbo və Donqa Ilbo ümumi tirajı 6,5 milyondan çox idi. Müəssisəyə qarşı çıxan The Hankyoreh-in 450.000 oxucusu var idi - Kyonqhan Şinmun və ya Seul Şinmun kimi əsas gündəliklərdən və ya kiçik qəzetlərdən az, lakin daha dörd ixtisaslaşdırılmış iqtisadi qəzetdən daha böyükdür. Hökumətin nəzarətində olan Hanquk Ilbo istisna olmaqla, bütün əsas gündəliklər özəl idi. Bir sıra digər gündəlik nəşrlərin idman həvəskarları və gənclər arasında xüsusi oxucu auditoriyası var idi. İki ingilisdilli qəzet, hökumət tərəfindən subsidiyalaşdırılan Korea Herald və müstəqil Soul immune ilə əlaqəli olan Korea Times xarici səfirliklər və iş adamları tərəfindən geniş oxundu. Çin dilində gündəlik Cənubi Koreyanın kiçik Çin əhalisinə xidmət göstərirdi.

 

Yonhap Xəbər Agentliyi yerli və xarici xəbərləri dövlət qurumlarına, qəzetlərə və yayımçılara çatdırırdı. Yonhap həmçinin Asiya-Sakit Okean Xəbərlər Şəbəkəsi vasitəsilə kompüterləşdirilmiş ötürülmə yolu ilə Cənubi Koreyanın inkişafı haqqında məlumatı ingilis dilində təqdim edib. Dünya mediası ilə əlavə bağlantılar dörd peyk əlaqə stansiyası tərəfindən asanlaşdırıldı. 1988-ci ilin iyununda yaradılmış Beynəlxalq Yayım Mərkəzi 1988-ci il Seul Olimpiadası üçün təxminən 10.000 yayımçıya xidmət göstərmişdir. Hökumətin KBS radio şəbəkəsi xaricdə on iki dildə yayımlanır. İki özəl radio şəbəkəsi, Asiya Yayım Şirkəti və Uzaq Şərq Yayım Şirkəti Sovet Uzaq Şərqi, Çin və Yaponiyanı əhatə edən geniş regional auditoriyaya xidmət edirdi.

 

Cənubi Koreya hökuməti də yalnız Şimali Koreya işləri ilə məşğul olan Newoe Press-i dəstəkləyib. Əvvəlcə birləşmə siyasəti məsələlərində hökumət xəttini izləyən bir təbliğat vasitəsi olan Newoe Press 1980-ci illərin ortalarında Şimali Koreyadakı siyasi, sosial və iqtisadi hadisələri şərh edərkən getdikcə obyektiv və mülayim oldu. Newoe Press-in ingilisdilli nəşri olan Vantage Point Şimali Koreyanın sosial, iqtisadi və siyasi inkişaflarını dərindən araşdırdı.

 

Hökumətin və ya dövlət televiziya şəbəkəsinin nəzarətində olan iki qəzet (biri Koreya və digəri ingilis dillərində) istisna olmaqla, medianın mülkiyyəti əksər hallarda siyasi və ya iqtisadi gücdən fərqlənirdi. Bir istisna mühafizəkar gündəlik Cunqanq İlbo idi. Sahibi, mərhum Samsunq Qrupunun qurucusu və multimilyonçu Li Byunq-Çul-un yaxından nəzarəti altında qəzet və ona bağlı TBC televiziya şəbəkəsi ümumiyyətlə 1970-ci illərdə Park hökumətini dəstəklədi. Onun hökumətlə münasibətləri 1980-ci ildən sonra, Çun Du-hvan TBC-ni KBS ilə birləşməyə məcbur etdikdən sonra gərginləşdi. 1989-cu ildə Cənubi Koreyanın böyük qəzetlərində baş verən oxşar hadisələrdən biri olan Cunqanq İlbo-da jurnalistlərin tətili daha böyük idarəçilik və redaksiya müstəqilliyi qazandı.

 

Cənubi Koreyanın böyük qəzetlərinin əksəriyyəti maliyyə dəstəyini reklamdan və böyük nəşriyyatlarla əlaqəsindən alırdı. Məsələn, “Donqa Press” təkcə nüfuzlu gündəlik “Donqa İlbo” qəzetini deyil, həm də bir sıra digər dövri nəşrləri, o cümlədən uşaqlar üçün qəzet, ümumi tirajlı aylıq “Şin Donqa”, qadınlar üçün jurnal və tələbələr üçün ixtisaslaşdırılmış məlumat kitabçaları və jurnalları nəşr etdirirdi. Müharibədən sonrakı bütün dövr ərzində Donqa İlbo müxalifətə rəğbəti ilə seçilib.

 

Cənubi Koreyanın əsas anti-dövlət qəzeti The Hankyoreh 1988-ci ilin may ayında nəşrə başlamışdır. O, 1970-ci və ya 1980-ci illərin əvvəllərində hökumət tərəfindən təmizlənmiş dissident jurnalistlər tərəfindən təsis edilmişdir; qəzetin bir çox müxbiri və redaktor heyəti yeni işə qoşulmaq üçün əsas qəzetlərdəki vəzifələri tərk etdi. Qəzetin strukturu və yanaşması təsisçilərin keçmişdə Cənubi Koreya xəbər mediasının hökumət tərəfindən çox asanlıqla mənimsənilməsi ilə bağlı fikirlərini əks etdirirdi. Qəzetdə hökumətin mətbuat siyasətini izləmək və digər qəzetlərin ideoloji və siyasi qərəzlərini tənqid etmək üçün insan haqları şöbəsi ilə yanaşı, KİV departamenti də var idi. Şimali Koreyadakı Bekdu dağının zirvəsində Çonci gölünü təsvir edən loqoda qəzetin millətçiliyi və milli birləşmə marağı simvolik olaraq təmsil olunurdu; Koreya əlifbasının müstəsna istifadəsində; və ölkənin bölünməsindən əvvəl XVIII əsrin məşhur Koreya nəşrinə aid olan kağızın adının çap olunduğu şriftlə. Kağız digər Seul qəzetləri kimi şaquli deyil, üfüqi şəkildə çap olunurdu. Digər yeniliklərdə “The Hankyoreh” “dünyada siyasi gücdən və böyük kapitaldan həqiqətən müstəqil olan ilk qəzet” olmaq iddiasına uyğun olaraq, iri korporasiyaların reklamından çox, satış gəlirlərinə, şəxsi töhfələrə və səhmlərin satışına güvənirdi. Qəzet 1989-cu ildə artan hökumət təzyiqinə məruz qaldı.

 

Cənubi Koreyanın da geniş və yaxşı inkişaf etmiş vizual mediası var idi. İlk Koreya filmi 1919-cu ildə çəkildi və daha sonra böyük şəhərlərdə kinoteatrlar tikildi. Televizorların və radioların yayılmasının nəticəsi homojenləşdirilmiş populyar mədəniyyətin yayılması və kənd icmalarında şəhər dəyərlərinə zərbə vurması idi.

 

Mövcud vəziyyət (1990 - bu gün)

 Onilliklər boyu dövlət nəzarətindən və ağır senzuradan sonra Cənubi Koreya mətbuatı (çapda, televiziyada və onlayn) nisbi azadlıq dövrünü yaşayır. Lakin 1987-ci ildə repressiv Əsas Mətbuat Qanunu ləğv edildi və 1990-cı ildən televiziya bazarı xeyli genişləndi. 1980-ci ildə cəmi 28 milli qəzet var idisə, bu gün onların sayı 122-yə çatıb. 2002-ci ildə peyk yayımı Cənubi Koreyadakı evlərə çoxkanallı kommersiya televiziyası gətirdi. Əksər kənar müşahidəçilərin fikrincə, Cənubi Koreyada siyasi diskurs məhdudiyyətsizdir; bununla belə, davamlı narahatlıqları qeyd etmək lazımdır. Milli Təhlükəsizlik Qanunu hökumətə Şimali Koreya tərəfdarı və ya kommunist hesab edilən fikirlərin ifadəsini məhdudlaşdırmağa icazə verir; bu nizamnamənin geniş şərhləri dinc müxalifətə soyuqluq yaradır. Bundan əlavə, 2003-cü ildə prezident Roh Mu-Hyun dörd əsas milli qəzetə qarşı böhtan iddiası qaldırdı və hökumət bildirdi ki, redaksiya yazılarında yalan olduğu aşkar edilərsə, hüquqi tədbirlər görüləcək. Kənar müşahidəçilər həm Cənubi Koreya hökumətinin, həm də biznes ictimaiyyətinin hesabatlara təsir etmək üçün istifadə etdiyi təzyiq taktikasını tənqid ediblər.

 

Əsas qəzetlərə Seulda nəşr olunan Çosun Ilbo, Donqa Ilbo, Joongang Ilbo və Hanquq Ilbo daxildir. Beş ümummilli televiziya şəbəkəsi: KBS-1 və KBS-2 (ictimai yayım), MBC (ictimai təşkilat kimi fəaliyyət göstərir), EBS (dövlət tərəfindən maliyyələşdirilir) və SBS (kommersiya yayımı). Cənubi Koreyalı ev təsərrüfatlarının təxminən 70 faizinin genişzolaqlı internetə çıxışı var və onlayn media bazarı sürətlə böyüyür. Populyar xəbər veb saytları (məsələn, OhMyNews.com) gündə 15 milyona qədər ziyarəti qeydə alır.

 

Bu gün Cənubi Koreyada xəbərlərin çoxu elektron vasitələrlə çatdırılır və ölkə rəqəmsal inqilabın qabaqcıl kənarındadır və yüksək sürətli və simsiz internet xidmətləri üçün qabaqcıldır.

 

 


Print Mediası :

 Kitablar

Baegunhwasang Çorokbulco Cikcişimçeyocol (Cikci, Zen Buddist Kahinlərinin Antologiya Təlimləri) dünyanın ən qədim daşınan metal çap kitabıdır. 1377-ci ildə (Qoryo sülaləsi), İohannes Qutenberqin 1452-1455-ci illərdə çap olunmuş "42 sətirlik İncil"indən 78 il əvvəl nəşr edilmişdir. 1446-cı ildə “Hunminçonqım”, Coson sülaləsinin dördüncü kralı Seconq və "Jiphyunjeon" alimləri tərəfindən nəşr olundu. Bu mətn müasir yerli Koreya əlifbasının əsasını təşkil edən "Hanqıl" hərfinin nəşrini təsvir edir. O, iki hissədən ibarətdir: "Hunminçonqım Yeibon" (bədən) və "Hunminçonqım Herebon" (izahlar). Girişdə Kral Seconq Hunminçonqım-ın yaradılmasının məqsədini açıqladı. 1997-ci ildə YUNESKO-nun Dünya Reyestrinə daxil edilmişdir.

 

Qəzetlər

Son Coson dövründə nəşr olunan Hansunq Sunbo Koreyada ilk müasir qəzet idi. Rəsmi mətbəədə olan “Bakmunkuk”da çap edilmiş və Hanca dilində yazılmış və hər 10 gündən bir nəşr edilmişdir. Qəzet həm ölkədaxili, həm də xarici xəbərləri özündə əks etdirib, maarifləndirici fikirlər səsləndirib.

 

“The Independent” ölkənin Hanqıl dilində yazılmış ilk qəzeti və özəl şirkətə məxsus olan ilk qəzet idi. Seo Ce-Pil onu iki versiyada nəşr etdi: Koreya Hanqıl və İngilis. The Independent insanları maarifləndirmək və absurd Coson məmurlarını pisləmək üçün səy göstərdi.

 

1980-ci illərdən sonra, Əsas Mətbuat Qanunu ləğv edildikdən sonra qəzetlər daha çox azadlıq əldə etdilər.

 

Hal-hazırda Çosun Ilbo, Donq-A Ilbo və Cunqanq Ilbo əsas mühafizəkar qəzetlərdir; Hanquq Ilbo orta səviyyədədir; Kyunqhyanq Şinmun və The Hankyoreh əsas liberal qəzetlərdir. Cənubi Koreyada mühafizəkar qəzetlər daha çox oxunur. Meil Business Newspaper və Korea Economic Daily əsas biznes qəzetləridir.

 

Bir çox başqa ölkələrdə olduğu kimi Koreyada da qəzet abunəçilərinin sayı azalır.

 

 

Elektron Media : 

Radio

İlk radio yayımı 1927-ci ildə "Kyunqsunq Broadcasting" tərəfindən JODK idi. Bəzi insanlar 1947-ci ildə "Koreya Yayım Sistemi" tərəfindən HLKA-nı Koreyada ilk radio yayımı hesab edirlər. 2003-cü ildən etibarən DAB(Digital Audio Broadcasting) və ya DAR(Digital Audio Radio) xidmətlərindən istifadə edilmişdir.

 

Kanallar

Standart radio stansiyaları olaraq KBS, MBC, SBS, EBS var.

 

KBS, ictimai yayım qrupu 7 kanal fəaliyyət göstərir. KBS Radio 1, KBS Radio 2, KBS Radio 3, KBS 1FM, KBS 2FM, KBS Hanminjeok Radio və KBS World Radio.

 

MBC

Koreyada MBC Radio ümumiyyətlə ən populyardır, çünki bir neçə uzunmüddətli proqram var. MBC iki kanalı idarə edir: FM4U və Standard FM. “Cho Yeong-Nam & Cho Yu-ra's Radio Golden Age” gülməli hekayələr və K-pop musiqisi təqdim edən ən məşhur proqramdır.

 

SBS

SBS həmçinin radioda iki kanal işlədir: Power FM və Love AM.

 

EBS (Təhsil Yayım Sistemi)

CBS: Cənubi Koreyada ilk kommersiya radio yayımıdır. Xristianlığa aid proqramları ehtiva edir.

 

Digər dini proqram yayımçıları: PBC(Pyeonghwa Broadcasting Corporation, 평화방송), BBS (Buddizm Yayım Sistemi(BBS), 佛敎放送), FEBC(Far East Broadcasting Co., Koreya, 極東放送), 極東放送(極東放送)

Trafik yayımçıları: TBS (Traffic Broadcasting System). Onlar yol hərəkəti üzrə ixtisaslaşıblar. Bir çox digər stansiyalar da adətən hər 57 dəqiqədən bir 3 dəqiqə olmaqla, saatlıq trafik vəziyyəti hesabatları təqdim edir.

Koreyada bir çox radio stansiyaları var, lakin kanallar unikal şəkildə fərqlənmir. KBS 1FM, KBS 1AM, TBS (Traffic Broadcasting System) bir qədər fərqlidir. Digər kanallar adətən insanların həyat tərzinə uyğun yayımlanır.

 

 

 

Televiziya

Əsas məqalə: Cənubi Koreyada televiziya

KORCAD Cənubi Koreyada 1956-cı ildə fəaliyyətə başlayan ilk televiziya kanalıdır. Cənubi Koreyada yerüstü televiziya yayımı ümumi və populyardır. Yerüstü yayımçılar olaraq, dörd televiziya stansiyası olan beş kanal var:

 

KBS 1TV

KBS 2TV

MBC

EBS

SBS

KBS, MBC, EBS ictimai yayımçılardır, SBS isə "bir çox ictimai yayımçılar" sistemi altında kommersiya yayımıdır. Bu unikal sistemdir; digər ölkələrdə adətən bir ictimai yayımçı və bir çox kommersiya yayımçısı var.

 

KBS televiziyası olan bütün Cənubi Koreya ev təsərrüfatlarından toplanan televiziya lisenziyası rüsumundan yığılan dövlət pulları hesabına maliyyələşdirilir. 2010-cu ildən etibarən ödəniş ₩2500 (təxminən 2 ABŞ dolları) təşkil edir. Dövlət vəsaitlərinin az olması səbəbindən KBS2 reklam çarxları çəkir. MBC-nin mülkiyyətinə nəzər salsaq, onun 70%-i dövlətə məxsus qeyri-kommersiya təşkilatına (Yayım Mədəniyyəti Fondu), 30%-i isə “Jeong-su Scholarship Foundation”a məxsusdur. Həmçinin, KBS2 və MBC reklam çarxları çəkdiyi üçün Cənubi Koreyada ictimai yayımın tərifi ilə bağlı çoxlu mübahisələr var.

 

Rəqəmsal televiziya texnologiyası bu yaxınlarda ortaya çıxdı. Bəzi televiziya stansiyaları rəqəmsal siqnalların yayımına başlasa da, hələ ABŞ-dakı kimi geniş yayılmayıb. Cənubi Koreya hökuməti 31 dekabr 2012-ci il tarixini Cənubi Koreyada rəqəmsal konvertasiya üçün son tarix kimi müəyyən edib. 2013-cü ildən Cənubi Koreya analoq yayımdan rəqəmsal yayıma keçəcək.(Bu tarix Böyük Britaniyanın çevrilmə tarixinə təsadüf edir.) DTV Korea-nın məlumatına görə, istifadə olunan rəqəmsal televizorların nisbəti təxminən 60%-dir (2010).

 

 

Yeni Media :

 İnternet

İnternetdən istifadəyə gəldikdə, Cənubi Koreya 2003-cü ildə dünyada üçüncü yeri tutdu. Koreya İnformasiya və Rabitə Nazirliyinin statistik məlumatlarına görə, ailələrin 78,5%-nin kompüteri var, onlardan 93,6%-i internetdən istifadə edir (2005). Koreyada bir çox müəssisə internetdən xəbərlər, sosial media, alış-veriş, bankçılıq, oyunlar və təhsil məzmunu kimi xidmətlər üçün istifadə edir.

 

İnternet jurnalistikası

Cunqanq Ilbo Asiyada ilk internet xəbər saytını 1995-ci ildə inkişaf etdirdi. Başlandıqdan sonra demək olar ki, hər bir gündəlik qəzet öz veb-saytını yaratdı. Prussian kimi yalnız onlayn portallar da var.

 

Sosial Media

Digər ölkələrdə olduğu kimi Cənubi Koreyada da sosial media diqqət mərkəzinə çevrilib.

 

Cənubi Koreyada ən çox diqqət çəkən sosial media KakaoTalk, Naver, Cyworld və Snow KakaoTalk sosial media mesajlaşma proqramıdır. Elm Direct-ə görə, bu, "Cənubi Koreyada 49,1 milyondan çox aktiv istifadəçi ilə ən çox istifadə edilən IM proqramıdır" (2019, Rəqəmsal Araşdırma). Sosial media tətbiqi kimi geniş çeşidi onun hazırda 49,1 milyon aktiv istifadəçisi olmasının əsas diqqət mərkəzindədir. Bu proqram istifadəçilərə mesajlaşmadan kənar müxtəlif fəaliyyətlər etməyə imkan verir. Siz həmçinin alış-veriş edib dostlarınıza hədiyyələr göndərə bilərsiniz. İstifadəçilərə hətta uzaqdan daha yaxın hiss etməyə imkan verir.

 

Naver Cənubi Koreyanın google-a bərabər olan axtarış sistemidir, Cənubi Koreyada aparıcı axtarış motorudur. Axtarış motoru olmaqla yanaşı, bir çox başqa xüsusiyyətlərə malikdir.

 

BAND: Qrup ünsiyyətinə diqqət yetirən və qrupunuzla bağlı qalan proqram təminatı. Buraya sorğular, qrup təqvimləri və şəxsi söhbətlər kimi funksiyalar daxildir.

 

Naver Cafe: Bir çox forumlar kimi, Naver kafesi də istifadəçilərə öz internet icmalarını yerləşdirməyə və yaratmağa imkan verir.

 

LINE: Line mətnlər, şəkillər və hətta səsli söhbət daxil olmaqla ani mesajlaşma proqramıdır. Bunun xaricində şirkət həmçinin LINE DOSTLARI kimi tanınan paylaşılacaq personajlar yaradır. Bu personajlar da bir çox məhsula çevrilir. Belə peluşlar, sancaqlar, və hətta yaxın. Bu personajlardan bəziləri BT21 və Brown and Friendsdir.

 

Cyworld Cənubi Koreya üçün ilk sosial şəbəkə proqramlarından biridir. Cyworld-də maraqlarınızı və xatirələrinizi bölüşərək dostluqlar quraraq digər üzvlərlə söhbət edə bilərsiniz. Zaman keçdikcə, sosial şəbəkələr nəsli boyunca rəqibləri ilə müqayisədə daha az populyarlaşdı və uğursuz oldu. Onun uğursuzluğunun digər səbəbi isə onun məhdudlaşdırılması ilə bağlı idi. “Cyworld yerli xidmət təminatçısı olmaqdan kənara çıxa bilməyən ölkələr arasında maneələr yaratdı” (Park Hye-min. (2011)). Son illərdə Cyworld geri qayıtdığını iddia etdi.

 

Snow sosial media tətbiqidir. Lakin əksər proqramlardan fərqli olaraq onun əsas diqqəti şəkillərdir. Əsasən selfilər. Bu proqram vasitəsilə siz görünüşünüzü bir çox cəhətdən dəyişə bilərsiniz. Buraya makiyaj əlavə etmək, göz rənginizi dəyişdirmək və hətta üzünüzü arıqlamaq daxildir. Digər atributlar sevimli, ürpertici və gülməli olan müxtəlif filtrlərdir. Bu proqram boş yerə və dostlarınızla filtrlər və şəkillər paylaşmağa yönəlib.

 

Bloqlar

Demək olar ki, hər bir böyük portal saytı blog xidməti təqdim edir. Nate, Naver və Daumun bloqu ən populyardır.

 

Sosial şəbəkələr

İlk sosial şəbəkə platforması Cyworld 2000-ci ildə Cənubi Koreyada istifadəyə verilmişdir. O, 2014-cü ildə bağlanmışdır. İstifadəçilər öz məlumatlarını, əhval-ruhiyyələrini, şəkillərini və s. yükləyə bilərdilər. Bu, Facebook kimi digər insanların "izləmələrini" əks etdirirdi.

 

Mikro bloqçuluq

Cənubi Koreyada smartfonların artan populyarlığı ilə birlikdə artan yayılması ilə. 'me2day' və 'yozm' Cənubi Koreya mediasındakı bəzi digər mikrobloqlardır.

Masuma Yahyazade
24 Nov 2023
Views 19

Topic: Encyclopedia of Korean Folk Culture

Writer: Masuma Yahyazade

Academic Field of Study: Culture and History, Fine art teacher

Short Explanation of the Article: This article briefly explains. What's hanji? And how made hanji?

Article


                                                   Hanji (Koreya Kağızı)

Tarixi:Koreya kağızına "Dakcongi" və ya "ağ qəzet,',"adı verildi. Koreya kağızı Yakci qəzetinin Hanbok, hanok və Koreya mətbəxi kimi Qərb əşyalarından fərqləndirmək üçün nisbi konsepsiyası kimi istifadə edilmişdir. Bundan əlavə, Koreya kağızı Çinin Sonci qəzetinə və Yaponiyanın Huaji qəzetinə əlavə edilmiş və Koreya zəngi deməkdir. Koreya kağızı materiallarına, istehsal üsullarına və istifadəsinə görə müxtəlif adlara malikdir və ənənəvi şəkildə hazırlanmış bütün Koreya kağızlarının ümumi adı kimi istifadə olunur.Koreyada kağız hazırlamağa və istifadə etməyə nə vaxt başladıqları haqqında hələ dəqiq məlumat yoxdur. Koreyada qorunan ən qədim kağız, 1966-cı ildə Gyeongju 'daki Pulguksa məbədinin Sokgatapında tapılan" Mugujong Kvangdedarani " dir. Bu, qədim taxta möhürün dünyanın ən qədim versiyası olan Buddist kitabdır. yaradılış vaxtı dəqiq deyil, çünki heç bir qeydi yoxdur, çünki bütün kitablar deşifrə edilmişdir,“Pulguksamuquconqtapcunqsuqi” məbədi orta əsr məbədi Jongbo ' nun orijinal ilində (742) - yazılı şəkildə qurulmuş xronoloji bir salnamədə yaradıldığı təxmin edilir. Bunun ardınca Samsung İncəsənət Muzeyində yerləşən köhnə kağız gəlir新羅白紙墨書大方廣佛華嚴經(Möhtəşəm dəniz mənzərələri, Baekjimuk, Silla). Bu tarixi səhnə 754-cü ildə (kral Kyondok 13) Hvannensin aktyorluğu ilə ortaya çıxdı.İstehsal müddəti dogmatikanın başlanğıcı ilə yaradıldığı aşkar edilmiş bir kağız növüdür.

Digər tərəfdən, kağızın bu Buddist yazılardan əvvəl hazırlandığı və istifadə edildiyi barədə qeydlər var. "Üç Yousa Krallığı" na görə, Koryo Dövləti dövrünün əvvəlindən məktublar yazmağa başladı və Li Mun Jingin bunu vurğulamaq üçün 100 tarix kitabı yazdığını bildirən "Tarix ovu" kitabının tarixi nəşri yazıldı. Buddist rahib Koryo Damjinqin kralı Yongyanqın elçisi olaraq Yaponiyaya cehuapob, chemuk, chehva və dəyirman daşı istehsalını öyrətdiyinə dair bir qeyd də var. Bu, təxminən 610-cu ildə olub.Müasir kağıza ən çox bənzəyən kağız formasının, eramızın 105-ci ilində Çin kralı Huhan tərəfindən təkmilləşdirildiyi nəzəriyyəsi geniş yayılmışdır. Koreyada kağız üç Krallıq dövründən bəri istifadə olunur və Çindən köçürüldüyü və kağız texnikasının inkişaf etdirildiyi və Yaponiyaya verildiyi düşünülür.Koryo dövrü Koreya kağızı üçün bir sıçrayış idi. Kağız dövlət qurumları, özəl şirkətlər, məbədlər və s.xüsusilə, Jiso yerli hakimiyyət orqanlarının nəzarəti altında kağız hazırlamaqda ixtisaslaşmış və ixtisaslı bacarıq və sadə işçi qüvvəsi tələb edən bir qəzet üçün əks işarəyə sahib idi. Koryo elektrikində kağız istehsalı sabit şəkildə Jisoda və 12-ci əsrdən bəri həddindən artıq miqdarda istehsal edilmişdir.Filial toplama və çətinliklər üzündən çökdükdən sonra özəl kağız sənayesi və məbəd kağız sənayesi daha sonra inkişaf etməyə başladı. Koryo dövründə dak ağacı kağız üçün əsas xammal kimi istifadə olunurdu və dorsal ağacdan və ipək qurdundan da hazırlanırdı. Koryo kağızı qiymətli kağız kimi qiymətləndirilib, çünki ipək materialdan hazırlanırsa yeməyə yaxşı hopur. Xüsusilə çinlilər keyfiyyətli koreci jurnalına üstünlük verdilər. Yazıçı "Koryo tut ağacı kağızı olan Baekchujiyi ağ və parlaq olduğu üçün gözəl olduğu üçün Gyorim Yousa ' ya təriflədi."Koryo kağızı da Kitan, Song və Yuan dövlətlərindən almaq üçün kifayət qədər yaxşı idi. Koreci Buddist kitabı, tibbi ədəbiyyat, kitabxana da daxil olmaqla müxtəlif kitabları topladı və hədiyyə olaraq istifadə etdi.1415-ci ildə Çoson dövründə dövlət tərəfindən kağız istehsalına birbaşa nəzarət etmək üçün öz "George Social"jurnalı yaradıldı. Giorgio ' nun qurulmasından əvvəl mərkəzi aparat, kral Məhkəməsi və digər qurumlar Vilayət tərəfindən istehsal olunan və ödənilən materiallardan asılı idi. 1466-cı ildə George so yenidən təşkil edildi George Journal. Jordge-də kağız hazırlama texnologiyasına sahib 81 nəfər, 2 nəfər Ranch, 2 nəfər Ranch, 2 nəfər Ranch, 95 nəfər gəmidə, Dochim County-də 60 əsgər, 16 məmur və 6 nəfər hələ də vəzifədədir. George, kral ailəsi və mərkəzi qurumlar və diplomatik münasibətlər üçün lazım olan sənədləri nəşr etdi. Bundan əlavə, hər bölgədə xarici fabriklərdə iş yerləri, yerli hökumətlərdə istifadə üçün kağız və Mərkəzdə ödənilməli olan ictimai xidmətlər yaradıldı. Kenquk Daejonun məlumatına görə, 692 nəfər 221 rayonda əlil olub.George ' ser və yerli şöbələr, əsasən dövlətin ehtiyac duyduğu kağızı istehsal edən dövlət qurumlarıdır. Dövlət filiallarının yaradılması və istismarı kağız texnologiyalarının yenilənməsinə və inkişafına imkan yaratdı. Ancaq Yaponiyanın Koreyaya hücumu zamanı George adasındakı obyektlərin əksəriyyəti məhv edildi və pozuntularla təmin olunmadı, buna görə Giorgio dövlət qurumu funksiyasını itirdi. Çosonun son dövrü, dövlət qurumlarının tənəzzülü və özəl qurumların böyüməsi dövrüdür. Xüsusilə, Taedong Qanununun tətbiqi və məmurlar tərəfindən kommunal ödəniş sisteminin tətbiqi ilə dövlət qurumlarının istehsal funksiyaları zəiflədi və özəl sənaye nisbətən artdı. Bu günə qədər ötürülən Jesu sənayesi, Joseon sülaləsinin sonunda özəl əl sənayesi ənənəsini davam etdirir. Koreya kağızını ənənəvi şəkildə istehsal edən hangzhijang, 2005-ci ildə Milli Qeyri-maddi mədəni varlıq elan edildi. Məzmun Koreyada mövcud olan ən qədim növ "Mugujong Kvandaedarang" dak ağacından hazırlanmışdır mikroskopun nəticələri onun dak ağacından hazırlandığını göstərdi. Kağız istehsalı haqqında birbaşa bəhs edilən qeyd "Sillabacjimuxo Davangvangvanghvaramgymgeng"ixtirasına diqqət çəkir. Bu ixtiraya görə, Müqəddəs Yazıların hazırlanması üçün Dak ağacı köklərə ətir səpərək yetişdirildi. Bundan əlavə, təmizləyici ağac, aşındırıcı peeling və "Zhizakbexa"haqqında qeydlər var, oğul haqqında qeydlər var və s. Chizhak müasirdən fərqlənmir və Chizhak Baeks peşəkar bir kağız istehsalçısı nəzərdə tuturdu. Bu qeyddən də göründüyü kimi daknamu Buddist kitabların istehsalı üçün kağız material kimi istifadə edildi və kağız texnikaları səfərbər edildi.Ənənəvi Koreya kağızının tərkib hissəsi Duck ağac, duckpool və kül. Koreya kağızı hazırlamaq üçün ən yaxşı Dak palıddır. Bu il yetişdirilən Duck ağacı yaxşıdır və illər keçdikcə daha qalın və daha az parlaq olur, bu da kağızın keyfiyyətini aşağı salır. Yarpaqları oktyabr-noyabr ayları arasında götürmək və sonra gələn ilin yanvar-fevral ayları arasında təmizləmək daha yaxşıdır. Dakpul, ilk doğum ilində ot bitkisi olan Hvan Chok Gyu ' nun köklərindən əldə edilən bir mucusdur və kağız qutusundakı Dak ağac lifi ilə qarışıqda istifadə olunur. Kül Dack ağacının həyat verən dərisi üçün istifadə olunur. Boz su saman, qarabaşaq yarması və soya yandıran küllərə tökülür və aşağıya bataraq əmələ gəlir. Kül Dak liflərini hamarlaşdırmağa və ağartmağa xidmət edir, buna görə də ənənəvi şəkildə kağız hazırlamaq üçün zəruri bir materialdır.

Çoson dövründə, kağıza tələb artdıqda, tələbi yalnız a duck-ağac, buğda, arpa, saman, qabıq, qadın, küknar, qamış, su və skoreya kağızı hazırlamaq üçün dok lifləri ilə qarışdırıldı.

Xarakter və əhəmiyyəti:Koreya kağızı dak ağacının liflərindən istifadə edir. Lak ağacının karası yüksək lif uzunluğu və güclü bağlayıcı gücü olan kağız istehsal edə bilər. Bundan əlavə, Dak bişirin küldəki ağac lifin zədələnməsini azaldır və daha çevik edir. Dak lifi, Dakpulun təbii materialı ilə birlikdə, artan gücü və təhlükəsizliyi ilə Koreya kağızından hazırlanır. Koreya kağızı yüngül, əla nəfəs alma qabiliyyətinə, elastikliyə və güclü xüsusiyyətlərə malikdir.

Biblioqrafiya:Koryo dövründə, məbəd sənayesi və istismarı (sonqsonan, sokdanqnonçonq 65, Donga Universitetinin Sokdanq Elmlər Akademiyası., 2016), Silla dövrünün iqtisadi yazıçıları problemi. (Jangchunşik, Dongak incəsənəti 5, Dongak tarixi, 2004), Koreya İnstitutu mədəniyyəti (the, 2006).

Sevinj Huseyn
23 Nov 2023
Views 16

Topic : History and Culture

Academic field : Encyclopedia of Korean Folk Culture

Yazıçı Sevinc Hüseynova 

Məqalənin qısa izahı: Bu məqalə Koreya milli gəlin kəcavəsinin tarixindən bəhs edir.


Məqalə:

                                      Kəcavə(신부가마-şinbuqama)

Məzmun : Yeni səfər zamanı gəlinin kəcavəsinin ön qapısı istisna olmaqla, qalan üç tərəfə pambıq bel bağlaması ilə işarələnir. Gəlin kəcavəsi rənglər və qotazlarla ekstravaqant şəkildə bəzədilib və birlikdə oynayan quşların, heyvanların və balıqların şəkilləri bəzədilir, qızıl sap cütlüyün ruzi bərəkətli olması üçün dua etmək mənasında nəzərdə tutulub. Bu zaman belə bir məsəl var: “Gəlin kəcavəsinin ayağı sınsa, yüz il yaşaya bilməz”. Gəlin kəcavələri də çiçək kəcavələri adlanırdı, lakin bütün çiçək kəcavələri gəlin kacavəsi demək deyildi. Digər tərəfdən, toy mərasimində bəyin at yerinə kəcavəyə minməsi halları olduğundan bəy üçün kəcavədə olub, amma bəyin mindiyi kəcavə o qədər də bəzəkli deyil.


Kəcavə [乘轎] nəqliyyat inkişaf etməmişdən əvvəl insanların və yüklərin daşınması üçün istifadə edilən nəqliyyat vasitələrindən biri idi. Ölçülər müxtəlifdir, lakin gəlin kəcavəsi, məsələn, uzunluğu 89,3 sm, hündürlüyü 105,3 sm, eni 71,5 sm, kəcavənin ölçüsü 250 sm olan biri var. Gəlin kəcavəsi ikisi qabaqda, ikisi arxada olmaqla dörd nəfərin daşıdığı dörd nəfərlik arabadır və asmalara bərkidilmiş dirəklə çiyinlərdə aparılır. Daha çox 1960-cı illərə qədər istifadə edildi, lakin avtomobillər adi hala gəldi.


Joseon sülaləsi sinif sisteminin sərt olduğu bir dövr idi və vaqonlar və kəcavələr də müxtəlif yollarla məhdudlaşdırıldı. Gyoyeoji sisteminə görə altı səviyyə var idi: Pyeonggyoja, Saingyo, Choheon軒, Sainnamyeo, Four Innamyeo, Namyeo və Jangbogyo. Laygyoja Jongil rütbəsi və ya yaşlı vətəndaşdır, Saingyo Jeongi rütbəsinə və ya onun rəsmi ekvivalentinə Panseo ekvivalentidir, Choheon Jongjong və ya daha yüksək rütbəli vəzifəli şəxsdir, Sainnamyeo Champanjang və ya daha yüksək Jongpyeong rütbəsinə malikdir, Namyeo Jeongsammpan və ya daha yüksək rütbəli yüksək vəzifəli məmurdur. Əsasən bu adamlar minə bilərdi.Və Jang Bo-gyo yuxarıdakı rütbədən aşağı olan dövlət məmurunun hazırda vəzifədə olub-olmamasından asılı olmayaraq seçilə bilərdi. Bundan əlavə, status və məqsəddən asılı olaraq, Shinyeo, Yeon, Deng, Gagyo, Satgat palanquin, Palingyo, Gyoyeo, Yongjeongja, Dragon, Bogyo, Jangdokgyo və double kəcavə.・Chaeyeo ・Hon-yeo kimi müxtəlif kəcavələr və adlar var idi. , Sangyeo, Yeong-yeo, Yeong-yeo, Yeong-yeo, Gyeon-yeo, 腰輿, Ga-ja və s. Köhnə günlərdə yüksək səviyyəli bir şəxs yola çıxanda ona “emal” deyirdilər və cinsdən asılı olmayaraq yüksək məqamlı zadəganları palanka mindirməklə və iki nəfər arasında xidmətçilərin müşayiəti ilə seçilirdilər.


Ənənəvi toy zamanı gəlinin kəcavəsinin gedişi yüksək rütbəli bir zadəganla eynidir. Onlar zadəganlardan daha çox adi insanlar olsalar belə, onlara zadəganlar kimi davranılır və bu gün kəcavələrə minməyə icazə verilirdi. Bəy qabaqda gedir və gəlinin kəcavəsinə bəy başçılıq edirdi, onun ardınca yas tutanlar, yas tutanlar, hamballar və fənər əsgərləri də daxil olmaqla bir çox adam gəldi. Onlara geyim və rütbə baxımından ciddi şəkildə nizamlanan yüksək vəzifəli məmurların nəzakəti ilə yanaşırdılar.Gəlin şahzadə və ya şahzadə kimi kaman geyinir, bəy isə danryeong (rəsmi forma) geyinirdi.O, öz sevgisini və səxavətini arvadına təqdim edib və yeni səyahətə çıxırdılar. Məmurun rütbəsindən asılı olaraq, bəbir dərisi, qupkin, qoyun dərisi kimi müxtəlif növ yastıqlar var idi.Gəlin kəcavə qapağın üstündə bəbir dərisindən istifadə edirdi ki, onun üzərində yalnız məclis məmuru əyləşə  bilərdi. Fənərin rəngi də dövlət məmurunun rütbəsindən asılı olaraq fərqlənirdi və o, yeni səfərdə Çeongi-pom və Conqsam-pom səviyyəli dövlət məmurları tərəfindən istifadə oluna bilən Çeonqsa fənərini daşıyırdı. Bağbanın toy kəcavəsinin bu adətində təcəssüm etdirməyə çalışdığı insanlara məhəbbət ideyasının kəsişməsini oxuya bilərik.


Xüsusiyyətlər və əhəmiyyəti:Hələ 1960-cı illərdə “doqquz yaşlı qız çiçək kəcavədə ərə gedir” deyən dövr keçdi, indi palandan maşın dövrünə keçdik. insanlar bal ayına təyyarə ilə gedirlər. 1960-cı illərin bal ayları ilə indiki bal ayları fərqli üsul və məna daşıdığından müqayisə etmək çətindir, lakin xarici bal aylarının bal ayı ənənəsi ilə birləşdiyi şübhəsizdir. Hətta bu günlərdə bal ayından qayıdan cütlük gəlin evində gecələyir, sonra bəy evinə gedir.Bu, gəlinin evində toy edib ertəsi gün bal ayına getmək adətinə bənzəyir.


İstinadlar-

Koreya Tədqiqatları Ensiklopediyası (Lee Hoon-jong, Iljogak, 1970), Wild Goose Abeom's Drum - Koreyanın keçid ayinləri və simvolları (Kang Jae-cheol, Dankook University Press, 2004), Koreya folkloruna giriş (Park Hyeong-hong, Nəşriyyat, 1987), Koreya Ritualları üzrə Araşdırma (Song Jae-yong), Parkmunsa, 2010).

Sevinj Huseyn
23 Nov 2023
Views 18

Topic: Encyclopedia of Korean Folk Culture

Academic Field :Culture and History

Yazıçı : Sevinc Hüseynova , Vəfa Salehova , Məsumə Yəhyazadə , Lalə Məmmədova

Məqalənin qısa izahı: Bu məqalə Koreya düyü tortunun tarixindən bəhs edir.


Məqalə:

                            Düyü tortu (ddeoq)

Tarixi: Tarixən, düyü tortunun ortaya çıxması buxarın yaranması ilə əlaqəli deyil. Siru tunc dövründə istifadə olunmağa başladı və erkən dəmir dövründə ölkə daxilində geniş yayıldı. Bu onu göstərir ki, Tunc dövründən sonra inkişaf etdirilən düyü tortları erkən dəmir dövründə artıq geniş yayılmışdır. Ümumiyyətlə, düyü tortu hazırlamaq üçün ilk addım taxılları toz halına gətirmək və ya taxılların özlərini ələkə qoymaq və onları buxarda bişirməkdir. Çində buğda tozu ilə hazırlanan yeməyə byeong (unlu düyü tortu 'byeong'), buğdadan başqa taxıllarla (düyü, darı, darı, lobya və s.) hazırlanan düyü tortuna i (düyü tortu 'doq') deyilir. ). etdi.

 Bu, daha sonra ja (injeolmi 'ja') bölünürdü, burada taxılın özü buxarda bişirilir və məhlula qoyulur və taxıl toz halına salınaraq havanda buxarlanırsa, ona go (sirutdeok 'go', tozlu düyü tortu) deyilirdi. 'get').Həmçinin kiçik dairəvi formada bölünüb buxarda bişirilənə won (düyü tortu 'won'), dairənin içinə içlik qoyularaq hazırlanana isə dan (團) deyilirdi. Han sülaləsinin 『Dialektlərində『方言, artıq deyilirdi ki, 'i' 'go' və 'ja' var, ona görə də o dövrdə insanlar düyü deyirdilər. məqalə. Görünür ki, sirutteok və injeolmi darı və digər inqrediyentlərdən istifadə edilərək hazırlanıb yeyilib. Onu “Get” və “Ja” olaraq iki növə bölmək səbəbi islanmamış taxıllarla hazırlanmış düyü tortlarını və isladılmış taxıllarla hazırlanan düyü tortlarını təsnif etmək idi. Yapışqan olmayan düyü və ya mezzo kimi yapışqan olmayan taxıllar toz halına salınıb buxarda bişirilə bilər.

 Düyü tortunu daha asan hazırlaya bilərsiniz.Yapışqan olmayan düyü və ya mezzonun toz halına salınması texnologiyasına buğdadan un hazırlamaq üçün üyütmə texnologiyası böyük təsir göstərmişdir.  Buğdanın endospermi qırılmağa meyllidir.  Bir az cilalandıqdan sonra da endosperm parçalanır və toz halına gəlir.  Bu zaman kəpəyi (buğdadan toz çıxardıqdan sonra qalan qalıq) və unu ayırmaq üçün ələkdən istifadə edin.  Frezeləmə prosesində istifadə olunan alətlərə dəyirman daşları, lotus daşları və ipəkdən hazırlanmış dirəklər daxildir.  Əvvəlcə buğdanı dəyirman daşı və ya dəyirman daşı ilə üyüdürsən, sonra isə incə un əldə etmək üçün ələklə döyürsən.  Dəyirman daşlarından və lotus daşlarından ayrılmaz olan Gibche, Çində Qin və Han sülalələri dövründə inkişaf etmişdir.  Taxıl dəyirmanında ilk addım buğdadan un hazırlamaq idi və bu undan hazırlanan yemək Çində byeong adlanırdı.

  Koreya yarımadasında buğda istehsalı çox aşağı idi və ya demək olar ki, yox idi.  Hətta Coseon sülaləsinin sonunda un o qədər qiymətli idi ki, ona “Jinmal” deyirdilər.  Çindəki Sonq sülaləsinin elçisi Seogeung tərəfindən 123-cü ildə (Qoryeo sülaləsinin birinci ili) yazılmış "Qoryeo Dogyeong"a görə buğda Şimali Çindən, Çindən idxal edilməli olan qiymətli taxıl idi.  Şimali Çində buğda çox yayılmışdır və buğda unundan hazırlanan düyü tortları(떡/rice cake) byeong adlanır.  Halbuki bizimkilər Byeongjamanı övladlığa götürdülər və düyü üyüdərək hazırlanan düyü tortunu “Byeong” adlandırmağa gəldilər.

  Qədim dövrlərdə (bişmiş?)yapışqan taxıllar yapışqan taxıllardan daha qiymətli hesab olunurdu.  『Yegi』 və 『Ui Rites』 bişmiş taxıllardan hazırlanan qidaların üstün keyfiyyətə malik olduğunu açıq şəkildə vurğuladılar.  Yapışqan düyü, yapışqan darı, perilla və s. buxarda buxarlandıqda güclü yapışdırıcı və laxtalanma xüsusiyyətlərinə malik özlü nişastaya çevrilir. Bunu havan içinə qoyub döysəniz, yumşaq teksturalı düyü tortu hazırlaya bilərsiniz və bu 'ja餈' və ya injeolmi [引粘米] adlanır. Bu şəkildə yapışmayan düyüdən istifadə edərək "ja" etsəniz, daha keyfiyyətli düyü tortu olur. Əgər injeolmi yapışqan düyünün özünü düyü qabına qoyaraq, buxarlanaraq və döyülməklə hazırlanan düyü tortudursa, ağ düyü tortu [白餠] və ya jeolpyeon, yapışqan olmayan toz halında buxarlanaraq döyülərək hazırlanan 'ja'dır. düyü qabında düyü.

Şüşə → Get: Sirutteok

Xarakter: Injeolmi

Ağ düyü tortu (baş soğanlı düyü tortu, dilimlənmiş)

 Çində ox gücündən istifadə edən dəyirman daşı Üç Krallıq (220-280) dövründə meydana çıxdı. 『Nihonshoki』 göstərir ki, 610-cu ildə (Kral Yeongyang-ın Qoquryeo hakimiyyətinin 21-ci ili) rahib Damjing Qoquryeodan gəlib ona rəsm çəkməyi öyrətdi.O, Beopryungsa məbədi üçün divar rəsmləri çəkdi, həmçinin lotus daşları və dəyirman daşları düzəltdi. Bu, Qoquryeonun ilk dövrlərdə nilufər toxumu ilə un dəyirdiyini göstərən rekorddur.

 Samguksagi (Üç Krallığın Tarixi) görə, 24-cü ildə Kral Namhaenin ölümündən sonra (Silla Kralı Yurinin birinci ili) vəliəhd Yuri taxtdan Talhae təslim olmağa çalışdı, lakin Yuri hesabladıqdan sonra taxta çıxdı. düyü tortlarını dişləyəndə çıxan diş izlərindən dişlərin sayı.Rekord var. Bu düyü tortunun injeolmi deyil, ağ düyü tortu olması ehtimalı var. Düyü dənələri suda isladılıb yumşaldıldıqdan sonra dəyirman daşı və ya daş dəyirmanla üyüdülür və ya yaş dəyirman üçün məhlulda döyülür, toz düyü tortuna qoyulur və Sirutdeok hazırlanır. Onu məhlula qoyub döysəniz, ağ düyü tortu olur.

 Detallar : Goryeo dövründə buddizm çiçəkləndikcə rise cake (düyü çörəyi,düyu keksi)  "sosong"1  təmsilçi

yeməyinə çevrilir.Çoson kral ailəsi, Koryo kral mədəniyyətini kral ritualı olaraq qəbul edir.1474-cü

ildə ( (Sonqconq kraliyyətinin 5-ci dövrü) tamamlanan "Beş Krallığın ənənə" kitabında, kral düyü

çörəyi mədəniyyətinin inkişafı haqqında bir fikir əldə edə bilərik bunun ilə bağlı o vaxtın

( poşipyong, tanqopyong, tudanca, kyongdanq, yusapyonq, sanqhua) fərqli şüşə qablarından

görə bilərik.Yubyon, şüşə butulka ölçülüsündə yapışqan düyü xəmirindən hazırlanmış küncüt

yağında qızarılmış düyü çörəyidir.Colpyonq düyu çörəyi yapışmayan düyüdən hazırlanır,girdə

formada düzəldilib buxarda bişirilir.Posapyonq - bu düyü çörəyi,yapışmayan düyü unundan və

aypara formasında hazırlanır.Kyonqdanq- yapışqan düyü unundadan boxça formasında

hazırlanmış,buuxarda qaynadılıb və üzərinə soya unu ilə kedr dənələri qoyulur.Yusabyon - düyü

çörəyi kyonqdanq çörəyi kimi bişirilir amma ondan fərqli olaraq üzərinə un sərpib küncüt yağında

qızardılır.Sanqhua- likyor ilə mayalanmış undan hazırlanmış xəmir, sonra bal və inək südü ilə

qarışdırılmış soya unu əlavə edilir, xəmir buxarlanır və şam qozu tozu ilə bəzədilir.Capakpyonq -

yapışqan düyü unun xəmirindən hazırlanmış, boxça ölçülü ,bal və soya unu ilə qarışdşrılmlş küncüt

yağında qızardılmış düyü çörəyidir.*Sosonq (素膳) — Çoson dövründə kral sarayı tərəfindən istifadə edilən pəhriz yeməyidir. Coson dövründə düyü çörəkləri daha sisteləşdirilmişdir.Cinçanq və Cinyona görə düyü çörəyləri

yapışqan düyü unundan və ya düyü çörəyi qarabaşak taxılından iki cür olur : birincisi 점증병 (

bu düyü çörəyi yapışqan düyü və sirop ilə hazırlanır) , 경증병 (düyü çörəyi isə

qarabaşak unu siropda qaynadılma ilə bişirilir). Onun inkişafı belə davam edib: 초두

점증병(çudu comcınqpyonq), 석이 점증병(soqi comcınqpyonq), 녹두 점증병(nokdu comcınqpyonq), 밀 점증병(mil comcınqpyonq), 임자 점증병(imça comcınqpyonq), 신감 점증병(şinqam comcınqpyonq), 백두점증병(pekdu comcınqpyonq), 합병(happyonq), 후병

(hu pyonq), 석이밀설기(soqimilsolqi), 약(yak), 석이단자(soqidanci), 청애단자(çondedanci), 신감초단자(şinqamçodanca), 잡과병(capquapyonq), 인절미(incolmi). • Və sonrakı insafının davamı belə olub: 백두 경증병(pekdu kyoncınqpyonq), 녹두경증병(nokdukyonqcınqpyonq), 신감초경증병(şinqamçoqyonqcınqpyonq), 석이경증병(soqiqyonqcınqpyonq), 증병(cınqpyonq), 석이밀설기(soqimilsolqi), 신감초말설기(şinqamçomalsolqi), 잡과밀설기(capquamilsolqi), 밀설(milsol), 백설기(peqsolqi), 산병(sanpyonq), 절병(colpyonq). Və yuxarıda bildirildiyi kimi ‘고’(qo)(시루떡1) (şirutok 1) və ‘자’(ca)(인절미, 절편2)(incolmi,colpyonq). Coson dövründə,susam yağında

qızardılmış düyü unu əsaslı yapışqan xəmir düyü çörəkləri olan 유병(yupyonq) və 자박병(capaqpyonq), 전병류(conpyonqryu) kateqoriyasına

aid edildi v화전(huacon), 산삼병(sansampyonq), 조악병(coaqpyonq) adlandırıldı. Çoson dövründə düyü çörəkləri həm aristokratiyaya, həm də adi insanlara təsir etdi. 반가 ailəsinin qədimi yemək kitabında kralsarayının təsiri altında və yerli maddələrdən istifadə edərək hazırlanan müxtəlif növ düyü çörəkərisadalanır. Onların arasında Domundaejak (屠門大嚼)』(1611): Aego (kəpək otu ilə qarışıq), yağlı yarpaqlı düyü tortu (zelkova yarpaqlı düyü tortu), Dugyeonhwajeon (azalea çiçək qabı), İhwajeon (armud çiçək qabı), qızılgül. Jeon, duteop düyü tortu, xrizantema pancake, Siyul cüzamlı düyü tortu (qurudulmuş xurma və şabalıd ilə yapışqan düyü tortu), Jeungbyeong 蒸餠 (Jeungpyeon), ay tortu, sambyeong 蔘餠, seolbyeong, 爌館b, və.

• 『Eumsikjimibang』(1670): Jeungpyeon 蒸片, Bamseolgi, Japgwapyeon 雜果片, Seokipyeon, Injeolmi, Dugyeonhwajeon, Rose Flower Jeon, Chuldanhwajeon.

• 『Meşə İqtisadiyyatı』 (təxminən 1700): Şiqo (qurudulmuş xurma), Yulqo (Bamsiru düyü tortu), Banggeombyeong (müxtəlif meyvə tortu), Seokyibyeong və Gyeongjeong瓊糕 (Duteop düyü tortu).

• 『Gyuhapchongseo』 (1809): Baekseolgo, Gwonjeonbyeong, Yujadanja, Wonwonbyeong, Seunggeomdanja, Coalbyeong, Dohaengbyeong, Haetsilgwatteok və Hongwonbyeong. Düyü tortu, Gwonjeonbyeong, Miscellongyeon, Miscellonqyeonq teok, Sonnggitteok, Mutteok, Baekseolgi, Jujube Joak, Çiçək Pancake , Songpyeon, Injeolmi.

• 『Tam Poeziya Kitabı』 (1800-cü illərin sonu): Qırmızı lobya bölməsi, Nokdupal bölməsi, Qırmızı lobya boşqab bölməsi, Kkulchal bölməsi, Kaechal bölməsi, Kkul bölməsi, Seunggeomcho bölməsi, Baek bölməsi, Japggwa bölməsi, Duteop düyü tortu, Turp düyü tortu, Jeokbokryeong Bölmə, Saesang Bölmə və Makwoo bölməsi. Seogi, Pumpkin Rice tortu, Jeungpyeon, Seogpyeon, Seonsi Danja, Songuja, Songpyeon, Mugwort Songpyeon, Kaein Jeolmi, Mugwort Injeolmi, Mugwort Jeolpyeon, Songgi Jeolpyeon, Gaepi Düyü Tortu, Eoreumsopyeon, Gyeopjangtteok, Thimble Pyeon, Yaksik, Huinjuak, Jujuak, Bamjuak, Production Seung, Hwajeon.

Xüsusiyyətlər və əhəmiyyət: Rice kek ilk yaş şənliyi, toy,60 illiy yaş şənliyi, yas mərasimi kimi oxşar

mərasimlər keçirildiyi zaman vacib və əvəzedilməzdi soyuq yemeklerden biridir.

Kral ailəsindən tutmuş adi insanların ziyafət süfrələrinə qədər tamamilə hər

yerdə görülen yemekdir. Süfrəyə qoyulmazdan əvvəl rice kek daha lezzetli

dadmasi üçün bal da əlavə edirdilər. Xalq arasında bu bala '청' (çong), kral

ailəsində isə '조청' (kral balı- çuçong) deyilirdi. “Pyon” saf “Çong” bal mənasına

gəlir, “편떡에 곁들이는 청” ifadesinden kısaldaraq “편청”~(pyon çong”

kimi adlandırıldı, ~ cocıl sözündən gəlir, 청 ~ çong isə

청밀 in saf olduğunu ifadə edir, yeniki kısaca bunların tam olaraq mənası rice

kekə elavə olunan bal deməkdir. “Koşa rice kekini yedinse bextin getirdi”

“yuxunun rice kek kimi şirin olmasi” “falada baxmış olaram rice kekdə yemiş

olaram” “ruhlar rice kekilə tanış olarlar, insanlar isə sevgiylə” və s atalar sözləri

yaranacaq dərəcədə dəyərli nemətdir.

 Istinadlar: Goryeo xəritə kitabı, beş milli ayin, mərasim ritualları nümunələri, qapılar kitabı, məbədlərin böyük bucaqları, oxunuşlar, dağ lin kitablarının qeydləri, üç ölkənin tarixinin qeydləri, Coseon sülaləsinin tam kitabı, yeməklər. bilik və zövq , Yapon kitabı, səyahət xidməti, səyahət yemək xidməti , Coseon sülaləsinin yemək mədəniyyəti (Sang-bo Kim, Garam Planning, 2005), Coseon Dynasty kral sarayının yemək mədəniyyəti (Sang-bo Kim, Riyaziyyat Tarixi, 1995) , Koreya qida həyat mədəniyyətinin tarixi (Sang-bo Kim, Gwangmungak, 1997).

Vefa Salehova
22 Nov 2023
Views 79

Topic: Encyclopedia of Korean Folk Culture - Tiger

Yazıçı: Vəfa Salehova

Academic Field: History and Culture

Pələng

Ədalət

On iki bürcün üçüncüsü.

Əhatə edir.

Pələng bürcü 12 bürc arasında üçüncü bürcdür və doğum ilinə aiddir. Buna pələng bürcü də deyilir. Vaxt müddəti səhər 3-dən səhər 5-ə qədər, istiqamət şərq-şimal-şərq, 東北東, Yeni ili aydır, mövsümü İpçundan Gyeongchipdən əvvəlki günə qədərdir, beş element ağaca, yin və yang isə yang-a uyğun gəlir. Xalq yaradıcılığında pələng ilində doğulanların pələng atributları ilə doğulduğu, başqa əlamətlərlə çevrə və üçlük əlaqəsi göstərdiyi deyilir.

Detal

Xalqımız hesab edirdi ki, insanın taleyini və ya xarakterini onun doğulduğu bürc müəyyən dərəcədə müəyyən edir. Buna görə də, pələng ilində doğulan insanlar, əsasən, pələngin xüsusiyyətlərinə sahib olaraq tanınırlar. Folklorda pələng heyvanların şahı və cəsarət, müdriklik, yalqızlıq və tənhalıq simvolu hesab olunur. O, həm də dağ ruhunun mühafizəçisi, bəzi hallarda isə dağ ruhu kimi tanınan ruhani varlıqdır. Eyni zamanda, o, şiddətli və səbirsiz olduğu üçün mənfi qiymətləndirilir. Pələnglərlə bağlı bu ictimai təsəvvür pələng ilində doğulan insanların qiymətləndirməsində də özünü göstərir.

Pələng ilində doğulan insanlar güclü müstəqil meyllərə malikdirlər. Deməli, onun başqalarının altında işləməyə nifrət edən və başqalarına uduzmağa dözə bilməyən bir şəxsiyyətə sahib olduğu deyilir. Bu inam onlara başqalarını qəbullanmaq azadlığı verir və deyilir ki, Pələng ilində doğulmuş insanlar ümumiyyətlə hər kəsə rəhbərlik etmək istedadına malikdirlər. O, rəhbər ləyaqətinə sahib idi və hörmət obyekti və güclü məsuliyyət hissi olan bir insan kimi qiymətləndirildi, ona görə də onun digərlərindən daha tez yüksəldiyi deyilir.

Hər bir fərdin müstəqil yaşadığı pələnglərin ekologiyası səbəbindən ictimaiyyət pələngləri təcrid olunmuş və tənha həyatdan zövq alan varlıqlar kimi qəbul etməyə başladı. Buna görə də, qədim zamanlardan bəri bir çox böyük rahiblərin pələng [寅年] ilində doğulduğu deyilir. Pələng ili və taleyində pələng sayı olan insanların dindar və sənətkar olma ehtimalı olduğu da deyilir.

Xalq nağıllarında pələnglər güclü cəngavərliyə malik heyvanlar kimi görünür və xeyirxahlığın əvəzini necə verməyi bilir. Buna görə də deyilir ki, Pələng ilində doğulan insanlar ədalətli və səxavətli olurlar və həmişə başqalarının köməyini ödəyirlər. Üstəlik, onun başqalarının işini öz işi kimi görmək istədiyi və çətin vəziyyətlərdə belə təşəbbüsü ələ almaq və işi başa çatdırmaq üçün məsuliyyət hissi keçirdiyi deyilir.

Bu arada, pələnglərin tez-tez qovduqları şikarını gözdən itirməsi fonunda, Pələng bürcü altında doğulan insanların öz qabiliyyətlərinə həddən artıq güvənmələri səbəbindən işlərində uğursuzluq yaşayacaqları deyilir. Təbii impulsivlikləri və enerjiləri səbəbindən onlar səbirsiz davranmağa meyllidirlər və tez-tez işin uğursuzluğuna səbəb olan tələsmək və işləri tez başa çatdırmaq arzusundadırlar. Bundan əlavə, Pələng bürcü altında doğulan insanlar bəzən şübhəli və tərəddüdlü bir şəxsiyyətə sahib olduqları üçün mənfi qiymətləndirilir.

Pələng olan bir insanın digər bürc əlamətləri ilə üçlü və dairəvi əlaqəsi var. Üçlük birlikdə yaxşı gedən bir işarədir və dairə bir-biri ilə toqquşan əlaqədir. Pələng və toyuq arasında ata-baba əlaqəsi var. Bunun səbəbi gecə heyvanlarının sübhü bildirən xoruz səsini sevməməsi, çünki pələnglərin gecə vaxtı ov etməsidir. Digər tərəfdən, pələng itlə üçlü münasibətdədir. Feng Shui folklorunda pələngin enerjisi məşhur yerdə nə qədər güclü olsa da, yalnız pələngin qidası olan Qaebawi qayası yaxınlıqda olarsa, ən yaxşı istirahət yeri hesab olunur. Həmçinin Hodonq və Beomgöl kəndlərinin adlarının mənşəyində kəndin yaxınlığındakı dağlıq ərazi təsvir edilərkən onun iti qoruyan pələng formasında olduğu bildirilir. Bundan əlavə, Pələngin Öküz və Meymun ilə ciddi münaqişə və rəqabət münasibətlərində olduğu, Əjdaha, At və Donuz ilə qarşılıqlı hörmət və əməkdaşlıq münasibətlərində olduğu deyilir.

Pələng ili ilə bağlı müxtəlif miflər var. Bürcdə pələng olan ailələrdə heyvanların yaxşı böyümədiyi və bunun mal-qaranın pələng enerjisi ilə sıxışdırılması və ya pələngin yeminə çevrilməsi olduğu deyilir. Həmçinin, pələng bürcündə bir-biri ilə görüşən cütlüklərin bəxti gətirmədiyi deyilir, çünki müstəqil şəxsiyyətlərə malik cütlüklər arasında münaqişənin qaçılmaz olacağına inanılır. Deyirlər ki, Pələng erkəyi gecə doğulsa yaxşıdır, dişi üçün isə əksinə. Çünki pələngin enerjisi gecə təbiətinə görə ən çox gecələr aktiv olduğu üçün kişilərə yaraşdığı və qadınlara mənfi təsir etdiyi düşünülürdü.

Xüsusiyyətlər və Əhəmiyyəti

Pələng ili xalqımızın pələnglə bağlı təsəvvürünü əks etdirir. Pələngin cəsarətli və müstəqil ekologiyası müstəqil, dindar və sənətkar bir şəxsiyyətlə əvəz olunub, pələngin aqressivliyi və tez-tez ov uğursuzluğu coşqunluq və diqqətsizlik kimi qəbul edilirdi. Digər bürclərlə uyğunluq eyni şəkildə pələnglər və faktiki ekosistemdəki digər heyvanlar arasındakı münasibətlərə tətbiq edilmiş və pələng bürcü ilə bağlı miflər də bu kontekstdə formalaşmışdır.

İstinadlar

On iki Bürcün Nağılları (Kim Seon-pung və başqaları, Jipmundang, 1995), Koreya bürcünün heyvanlarının simvolik sistemi (Cheon Jin-gi, Chung-Ang Universitetində doktorluq dissertasiyası, 2001) və pələng ekologiyası haqqında araşdırma və əlaqəli folklor (Oh Chang-young və başqaları, Koreya Milli Xalq Muzeyi, 1997).

https://folkency.nfm.go.kr/topic/detail/9137

Fidan Mammadova, Nigar Qurbanova, Maruza Aliyeva
17 Jun 2023
Views 31

Sülh Heykəli (Koreya: 평화의 소녀상, Pyeonghwaui sonyeosang; Yapon: 平和の少女像, Heiwano shōjo-zō), tez-tez Sonyeosang kimi qısaldılır (Koreya dilində və ya yapon dilində "Shōjo statusu" və bəzən "Rahatlıq Qadını Heykəli" (慰安婦像, Ianfu-zo), İkinci Dünya Müharibəsi zamanı (xüsusilə, 2-ci Dünya Müharibəsi zamanı) Yapon ordusu tərəfindən evfemik olaraq rahatlıq qadınları kimi tanınan cinsi köləlik qurbanlarının simvoludur. İkinci Çin-Yapon müharibəsinin başlanğıcı Sakit okean müharibəsinin sonuna qədər). Sülh heykəli ilk dəfə Seulda Yaponiya hökumətini qurbanlardan üzr istəməyə və onlara hörmət etməyə çağırmaq üçün ucaldılıb. Bununla belə, o vaxtdan bəri müxtəlif partiyalar arasında təmsilçilik döyüşləri yerinə çevrilmişdir.

https://az.m.wikipedia.org/wiki/S%C3%BClh_heyk%C9%99li